Potreban nacionalni sistem nadzora nad bolničkim infekcijama

Kako bi se usaglasile definicije bolničkih infekcija u zemljama Evropske unije, Institut za javno zdravlje Srbije “Dr Milan Jovanović Batut” okupio je stručnjake iz više zdravstvenih ustanova koje se bave bolničkim infekcijama kao što su Ljiljana Marković-Denić, Vesna Šuljagić, Biljana Mijović, Gorana Dragovac i Zorana Đorđević, koje su pripremile novi, unapređeni priručnik, prema definicijama Evropskog centra za prevenciju i kontrolu bolesti. Osim detaljnih uputstava o načinima uočavanja, utvrđivanja i prijavljivanja svakog tipa bolničke infekcije, priručnik je nastao i zbog učestvovanja u Četvrtoj nacionalnoj studiji prevalencije bolničkih infekcija koja se istovremeno izvodi u zemljama Evropske unije.

„Da bi se rezultati istraživanja o načinima borbe protiv bolničkih infekcija u Srbiji mogli porediti s rezultatima drugih evropskih zemalja, pored jedinstvenog metoda studije potrebna je i primena istih definicija bolničkih infekcija“, kažu u priručniku njene autorke.

Ovaj priručnik je prevod definicija bolničkih infekcija Evropskog centra za prevenciju i kontrolu bolesti, a u svim slučajevima kada se definicije nisu razlikovale, tekst je preuzet iz prethodnog izdanja Priručnika.

Bolnička infekcija, odnosno infekcija povezana sa zdravstvenom zaštitom, jeste ona koja je nastala kod pacijenata i osoblja u bolnici ili tokom pružanja zdravstvene zaštite u nekoj drugoj zdravstvenoj ili socijalnoj ustanovi.

„Bolničke infekcije javljaju se u svim bolnicama sveta. Prema lokalizaciji, najznačajnije su infekcije urinarnog trakta sa oko 40 odsto ukupnih bolničkih infekcija. Studija Svetske zdravstvene organizacije (SZO) izvedena u 55 bolnica u 14 zemalja reprezentativnih za četiri regiona sveta pokazala je da oko 8,7 odsto hospitalizovanih bolesnika dobije bolničku infekciju. Prevalencija bolničkih infekcija različita je u različitim sredinama i u različitom vremenskom periodu. U prvoj studiji prevalencije u Srbiji izvedenoj 1999. godine u 21 opštoj i šest univerzitetskih bolnica prevalencija bolničkih infkcija iznosila je 7,5 odsto“, kaže Vesna Šuljagić s Instituta za epidemiologiju Vojno medicinske akademije u Beogradu.

Bolničke infekcije u Vojvodini nastalije su u jedinicama intenzivnog lečenja i kreću od 5 do 25 infekcija na stotinu primljenih pacijenata, u zavisnosti od toga da li se radi o okružnim ili bolnicama tercijarnog nivoa, što je slično situaciji u drugim zemljama. Najviše slučajeva bolničkih infekcija bilo je u Jedinici intenzivne hirurške nege Kliničkog centra Vojvodine i to 27,1 na stotinu primljenih pacijenata, a potom u Intenzivnoj jedinici Urgentnog centra iste ustanove gde je na sto pacijenata njih 16,4 imalo bolničku infekciju.

I pored brojnih preporuka o sprovođenju nadzora nad bolničkim infekcijama u našoj zemlji još uvek nije uspostavljen njihov organizovani nacionalni sistem nadzora. U pojedinim bolnicama nadzor se sprovodi tako što je u rad uključena sestra zadužena za BI određene bolnice i epidemiolog okružnog zavoda za zaštitu zdravlja. Samo Klinički centar Srbije ima organizovanu Službu za prevenciju i kontrolu BI sa 3 bolnička epidemiologa i 13 medicinskih tehničara na 3 300 postelja, što odgovara standardima zemalja razvijenog zapada.

Nadzor nad bolničkim infekcijama je zakonska obaveza i učesnici u nadzoru su sve zdravstvene ustanove, kazala je ranije za “Dnevnik” epidemiolog Instituta za javno zdravlje Vojvodine, član Republičke stručne komisije za bolničke infekcije i jedna od autorki Priručnika profesorka dr Gorana Dragovac.

„Praćenje infekcija je rutinsko i kontinuirano na svim odeljenjima, a aktivno i ciljano u odeljenjima visokog rizika kao što su odeljenja intenzivnog lečenja. Tu su pacijenti u teškim stanjima, podvrgnuti invazivnim procedurama, koje predstavljaju rizik za ove infekcije. Tamo gde je velika opasnost od infekcija povezanih sa medicinskim intervencijama, tu su stalno prisutni timovi za prevenciju bolničkih infekcija“, objasnila je tada dr Dragovac i dodala da postoje tri važna činioca za nastanak bolničkih infekcija.

To su pacijenti kao rezervoari infekcija i kao prijemčive osobe za infekciju gde su najosetljiviji stari i novorođenčad, zatim to je bolnica sa svojim arhitektonskim uređenjem prostora, brojem osoblja, brojem postelja i vrstom terapijskog tretmana koji se u ustanovi pruža gde su najrizičnije invazivne metode lečenja. Treći činilac su infektivni agensi koji se nalaze u bolničkoj sredini mnogo češće nego u nekoj drugoj sredini bez bolesnika i koji su poseban problem zbog rezistencije na većinu dostupnih antibiotika. Prevencija infekcija treba da krene paralelno od svih činilaca i faktora rizika.

„Najčešće infekcije koje se registruju u bolnici su infekcije krvi povezane sa vaskularnim kateterima, urinarnog trakta povezane sa urinarnim kateterom i poslednjih godina dijareje uzrokovane bakterijom klostridijum dificile. Ova bakterija se ne širi u jedinicama intenzivne nege, već na odeljenjima gde su pokretni pacijenti i zato je važno da se obrati pažnja na higijenu ruku, kako osoblja tako i pacijenata naročito pre jela“, kaže dr Dragovac.

Izrada publikacije “Bolničke infekcije” – definicije podržana je iz sredstava “Drugog projekta razvoja zdravstva Srbije” Ministarstva zdravlja, koji se finansira iz kredita Svetske banke.

LJ. Petrović