Premijera opere „Knez Ivo od Semberije” u Srpskom narodnom pozorištu

Svojevrsnu potvrdu ovakvog uverenja pružila je i subotnja premijera opere “Knez Ivo od Semberije” Isidora Bajića na sceni Srpskog narodnog pozorišta, kojom je novosadska operska kuća otvorila novu sezonu. Popularna Bajićeva opera imala je do sada više veoma uspešnih postavki na ovdašnjoj sceni, (prethodna je bila 1996. godine), a povod za novo premijerno izvođenje “Kneza Ive”, ovoga puta u koncertnoj verziji, bilo je obeležavanje stogodišnjice od smrti njenog autora.

Opera “Knez Ivo od Semberije” zauzima posebno mesto u našoj muzičkoj istoriji, kao jedno od najranijih operskih dela srpskih autora, kao što joj pripada i istaknuta pozicija u ukupnom muzičkom opusu Isidora Bajića, koji se uz  solo-pesme, klavirske kompozicije i kamernu muziku, više puta ogledao u žanru scenske muzike, kao autor pesama za takozvane “komade sa pevanjem” i samo jednom pišući operu, sa izraženom poznoromantičarskom sklonošću prema tradiciji i folkloru, koja je prvi put izvođena u Beogradu i u Novom Sadu, januara 1911. godine. Napisana na libreto Branislava Nušića, inspirisana istinitim događajem iz vremena Prvog srpskog ustanka, Bajićeva opera nosi sve karakteristične odlike autorovog kompozitorskog izraza, dominantno opredeljenog težnjom da svojom muzikom i ukupnim stvaralaštvom doprinese utemeljenju srpskog nacionalnog muzičkog stila. I autor je svakako uspeo u takvim svojim intencijama, ostvarivši nepretenciozno i u detaljima nedorečeno, ali ipak zanimljivo i zaokruženo opersko delo privlačne melodike, koje i danas veoma uspešno komunicira sa slušaocima, kao što je to pokazala i ova premijera.

Subotnja premijera “Kneza Ive od Semberije” okupila je u sali SNP veliki broj novosadskih ljubitelja muzike, koji su imali prilike da čuju jednu solidno pripremljenu, uzornu interpretaciju ovoga našeg popularnog operskog dela, kojom se Novosadska opera na dostojan način priključila obeležavanju stogodišnjice od smrti velikog i zaslužnog kompozitora. Već od prvih taktova uvertire, koja je pod preciznim dirigentskim vođstvom Aleksandra Kojića zazvučala moćno i upečatljivo, u efektno izgrađenim smenjivanjima tonskih ambijenata i zloslutnim sučeljavanjima motiva srpske duhovne i narodne muzike i izvijenih orijentalnih melizama turskog foklora, ostvarena je sugestivna muzička atmosfera koja je nagoveštavala potonji tragički dramski zaplet dela. Premda je ovoga puta, u koncertnom izvođenju opere, razume se, izostao bitan element scenske radnje, dirigent i solisti u nadahnutoj saradnji, zajedno sa članovima orkestra i hora pružili su prisutnim slušaocima uzbudljiv umetnički doživljaj, koji je u prvi plan stavio nesumnjive i visoke kvalitete Bajićeve muzike, u neprestanom laviranju od razigrane jednostavnosti melodija pesama i igara toliko bliskih folkloru da su i same ušle u narodnu muzičku tradiciju, do kompleksnih prepleta orkestarskih i horskih deonica, koje kao da su u pojedinim momentima naslućivale tonska senčenja i međuigre Bajiću savremenog muzičkog impresionizma ili potonja ekspresionistička zvučna istraživanja Josipa Slavenskog u njegovoj “Simfoniji orijenta”.

Presudni doprinos ukupnom uspehu predstave pružili su sjajni tumači glavnih uloga, pre svih odmereni, u svedenom vokalnom izrazu ipak vrlo ubedljivi bariton Vasa Stajkić u naslovnoj ulozi kneza Ive, koji žrtvuje sve što ima da bi spasao zlosretno srpsko roblje, kao i tenor Aleksandar Saša Petrović u nonšalantno i efektno donetoj roli okrutnog Turčina Kulin-bega, kao i mecosopran Marina Pavlović Barać u izuzetno uspelom, duboko proživljenom tumačenju majke kneza Ive, koja žrtvuje i sopstveni život za spas zatočeniih Srba, svojim nastupom snažno akcentujući ovu potresnu muzičku dramu. U ulozi sveštenika nastupio je Goran Krneta, rolu turskog glasnika tumačio je Željko R. Andrić, u ulozi mujezina nastupio je Aleksandar Tolimir.

Među saradnicima u pripremi predstave treba pomenuti i dirigentkinju Vesnu Kesić Krsmanović koja je pripremila hor, Katarinu Mateović Tasić koja je osmislila režijsku postavku, kao i scenografa Sašu Senkovića.

Borislav Hložan