Posle hiljadu i jedne noći
Poznato je da je roman “Na Drini ćuprija” Ive Andrića svojevrsna hronika. Višegradska, ali zbog strateški odabranog mesta - zabačena kasaba je na jednoj od mogućih međa Istoka i Zapada
- “Na Drini ćuprija” je hronika celog ovdašnjeg sveta, nekad pod Turskim, nekad pod Austrugarskim carstvom, gde se Andrić u pripovedanju i zaustavio.
Trebalo bi da je poznato i to da iako u imenu nosi ono što ga simbolički snažno određuje, roman je sastavljen od individualnih sudbina prožetih tragičnošću zbog koje je Andrić umetnost znao da uporedi sa Šeherezadinim pričama - zavaravanjem smrti. Predstava koju je režirao Kokan Madenović u Srpskom narodnom pozorištu kao osnovni motiv ima upravo smrt, odnosno krvnika u nama. Uz Srbe i Turke, Mladenović taj dijapazon proširuje u priču uvodeći i Hrvate, čineći stvar još strašnijom kada ih u prologu i epilogu predstave zaigraju deca. Naoružana i obučena u maskirne vojne uniforme.
Zahvaljujući specifičnoj građi (Andrićev čuveni roman nema glavne junake, jednu razvojnu radnju, niti razvijene dijaloge) Kokan Mladenović uz pomoć dramaturga Svetislava Jovanova oblikuje uglavnom monološku strukturu dramatizacije, dodajući joj dijaloške replike, songove, autentične molitve, uvodeći govor na turskom, nemačkom, mađarskom, kao i epizode iz Drugog svetskog rata i rata iz devedesetih, kada se raspalo “jugoslovensko carstvo”. Malo falsifikovanje Andrića (nisu Ilinki u most uzidana deca, Lotikin Gustav nije dobio Srbe da ih ’besi, niti je ona prodala svoj hotel, poučavala narod...) u funkciji je celine i deluje uverljivo.
Impresivnu predstavu maštovite režije (spektakl) u znatnoj meri određuje imponzantna scenografija Marije Kalabić. Kosi frontovi koji određuju korito reke, ali i surove obale iz kojih kao zatočenici izlaze kasablije, voda kojom je ispunjena scena, most koji se sastavlja i rastavlja od stolova i stolica, sve je napravljeno vrlo funkcionalno. To je važno jer scenografija na kojoj, u kojoj, oko koje se igra, angažuje ceo ansambl na planu fizičke igre.
Glumačkih zadataka ima na pretek, jer je Irena Popović veoma efektno, na osnovu izvornih instrumenata i melodija, komponovala i muziku za songove (muzika se izvodi uživo); Andreja Kulešević je kreirala pokret koji na momente ima elemente narodnih igara, a svaki od izvođača ima svojih “pet minuta slave”, vreme da se umre. I kostim Tatjane Radišić koji sugeriše mrtvačku uniformnost, sa detaljem kao da su iz mrtvačnice - zakačenom ceduljicom sa godinom smrti, više je nego upotpunio doživljaj.
Ansambl SNP-a kao retko kad je delovao moćno, sa ulogama koje su u prvi plan isturile Mariju Medenicu (Ilinka), Milovana Filipovića (Plevljak), Marka Savića (Radisav), Jugoslava Krajnova (Kosta Baranac), Radoja Čupića (Ćorkan), Danicu Grubački (Fatima), Gordanu Đurđević Dimić (Lotika), Miroslava Fabrija (Alihodža). Na zadatu temu i varijacije odlično igraju još: Jelena Antonijević, Strahinja Bojović, Grigorije Jakišić, Dušan Jakišić, Milan Kovačević, Tijana Maksimović, Sanja Mikitišin, Višnja Obradović, Igor Pavlović, Aleksandra Pleskonjić, Nina Ruukavina, Olivera Stamenković.
Igor Burić