Sunčica Šido, selektorka Getefesta: Ljubav je prožeta kroz sve ovogodišnje filmove

Pod sloganom „Ljubav je nezaustavljiva“ biće prikazano sedam nemačkih savremenih filmskih ostvarenja: “Dragi Tomase” reditelja Andreasa Klajnerta, “Kokon” Leoni Knikerdorf, “Jok” Ditera Brigemana, “Svi pričaju o vremenu” Anike Pinske, AEIOU”, Nikolet Krebic, “Rabije Kurnaz protiv Džordža Buša” Andreasa Drezena, i “Devojke iz ruševina: Priča Šarlote Šuman” Olivera Krahta.

Sunčica Šido, koordinatorka programa kulture Goethe-Instituta i selektorka programa GeteFEST-a, za Dnevnik govori o ovogodišnjoj festivalskoj selekciji.

Ovogodišnji slogan festivala je “Ljubav je nezaustavljiva”. Šta za vas, odnosno za ovogodišnje izdanje festivala, predstavlja i simbolizuje taj slogan?

Sloganom s jedne strane ističemo nit koja se provlači kroz sve filmove, sa druge izdvajamo i dodatno ističemo temu iz mnoštva aktualija. Ljubav kao sila prirode je nezaustavljiva, i ta nit je prožeta kroz sve filmove ovogodišnjeg izdanja. Bilo da je u pitanju ljubav prema stvaralaštvu, roditeljska, partnerska ili ljubav prema pravdi. Ljubav je ovde viđena kao konstruktivna sila, dok je previđen njen potencijalno destruktivan karakter. Do slogana zapravo dođemo prateći savremeni diskurs kroz nemački film. 

Svake godine, program festivala u dobroj meri zasniva se na selekciji Berlinala. Koje ste to filmove prvobitno pogledali na ovom festivalu i šta vas je njima privuklo?

Tako je, najveći broj filmova bude selektovan na Berlinalu. Pratimo, međutim, i druge festivale poput Karlovih Vara, Sandensa, Venecije i drugih. Ove godine na GeteFEST-u je čak tri filma iz takmičarskog programa Berlinala: “Dragi Tomase” Andreasa Klajnerta, “AEIOU – Abeceda ljubavi” Nikolet Krebic i “Rabije Kurnaz protiv Džordža Buša” Andreasa Drezena, a tu su i filmovi “Svi pričaju o vremenu“ Anike Pinske iz sekcije Panorama i film „Kokon“ Leoni Kripendorf iz sekcije Generation. Proces selekcije, budući da je ona kontinuirana, nema pravi početak. Mapa stvaralaca nove nemačke filmske produkcije se popunjava velikom brzinom uprkos svim brojnim izazovima. Na toj mapi mi markiramo tačke sagledavajući estetske i strukturne aspekte, diskurs i značaj filma, uvek imajući u vidu lokalno kontekstualizovanje. Ipak, mora se uzeti u obzir da je evropska filmska produkcija bioskopskih filmova 2019. godine dostigla svoj vrhunac, da bi već 2020. godine bile osetne posledice pandemije, što je dovelo do smanjenja produkcijskog volumena u Nemačkoj od 47%. 

Može li se govoriti o nekoj izraženoj tematskoj ili stilskoj crti, odnosno trendovima u nemačkom filmu poslednjih par godina? Kako se GoethFEST prema njima odnosi – da li ih nužno prati ili traži sopstvene identitetske puteve?

Kada se prisetim početaka GeteFEST-a pre 10 godina, čini mi se da smo težili tome da festival bude što obuhvatniji u smislu tematskih ili stilskih odredišta i da ponudimo presek dominantnih tema i pravaca u savremenoj nemačkoj kinematrografiji. Polako smo upoznavali našu publiku i pratili njene impulse koje smo dobijali u neformalnim razgovorima nakon filmova ispred bioskopa, vrlo brzo uvidevši koliko je slojevita.  Teško je prići temi trendova u nemačkom filmu, jer joj se može prići iz različitih pravaca, ali bi se moglo reći da u praćenju celokupne produkcije nemačkog savremenog igranog filma, ističemo određene pravce, bilo da su u pitanju etablirani filmski stvaraoci ili nova perspektivna imena na filmskoj sceni Nemačke. 

Ove godine sarađujete i sa festivalom Merlinka – kako je došlo do te saradnje i koliko je GeteFEST-u važan angažman u okviru LGBT aktivizma?

Gete-Institut i festival Merlinka sarađuju više od decenije. Neretko se međusobno konsultujemo u vezi sa nemačkim kvir filmovima, i u dogovoru odlučujemo na kom festivalu ćemo igrati koji film, ukoliko dođe do interesovanja za njega. Ranije se dogovor o izboru nemačkih filmova na srpskim filmskim festivalima podrazumevao, što u poslednjih nekoliko godina promenilo. U poslednje vreme se sve više uveravamo u to u kojoj meri velike globalne krize ističu značaj solidarnosti, pa smo tako tražeći način da ostanemo povezani sa festivalom Merlinka, ovog puta bez mogućnosti finansijske podrške kao prethodnih godina, došli na ideju o zajedničkoj projekciji filma “Kokon” kao mogućem vidu saradnje. Jedno od težišta programskog rada Gete-Instituta, koje traje toliko da je postalo jedna od njegovih značajnih odrednica, jesu umetnički društveno-angažovani projekti ili oni sa izraženim tim aspektom.

Koje biste nove i mlade snage izdvojili kao posebno zanimljive zainteresovanoj publici?

„Svi pričaju o vremenu“ Anike Pinske i „Devojke iz ruševina – Priča o Šarloti Šuman“ Olivera Kraha su debitantska ostvarenja, što u smislu nemačkog akademskog obrazovnog toka, znači da su u pitanju diplomski filmovi. Anika Pinske je diplomirala na Nemačkoj akademiji za film i televiziju u Berlinu, dok nam Oliver Kraht dolazi sa filmske akademije Baden Virtenberg. Zajedničko im je to što su oboje reditelja prvobitno studirali filozofiju. 

Oba filma mogu da se odrede kao feministička i nude precizno posmatranje i analizu stereotipizacije rodnih uloga. Anika Pinske stvara svežu feminističku tragikomediju o nemačkim diskursima današnjice sa svim mogućim konfliktima od Istoka do Zapada, grada i sela, akademske elite i seoskog milja. Oliver Kraht nam predstavlja posleratnu Nemačku, sadržinski i formalno, u novom ključu, u narativu koji se vezuje za emancipaciju žena i seksualnu revoluciju.

Imate li nekog ličnog favorita među ovogodišnjim filmovima?

Možda me najviše raduje to što će naša publika imati priliku da se prepusti poetici filma „Dragi Tomase“ i uživa u ovom autorskom delu Andreasa Klajnerta o snazi otpora predstavljenoj kroz uzbudljivu stvaralačku ličnost na umetničkoj mapi Istočne i Zapadne Nemačke - Tomasa Braša, u širokom vremenskom opsegu, od 1956. do 2001. godine. A onima koji se zainteresuju za Brašovo stvaralaštvo, izdavačka kuća Radni sto priprema prevode njegovih dela, od čega će zbirka pesama „Lepi 27. septembar“ biti predstavljena srpskoj čitalačkoj publici do kraja godine.   

N. Marković