Poslednja smrtna kazna u Srbiji izvršena je pre skoro tri decenije
Da li zbog sve bestidnijih i brojnijih medija ili zbog realnog ozveravanja društva, javnost se sve češće susreće sa vestima o zločinima od čije bestijalnosti „staje mozak“, pa su u pravedničkom gnevu povremeno glasniji zagovornici povratka smrtne kazne kao kapitalne odmazde države nad zločincima.
Do toga, sva je prilika, makar u skorije vreme, a sasvim moguće i nikad, neće doći, ako ni zbog čega a ono usled činjenice da je izvršenje ovakve kazne sada već daleka istorija pravosuđa na ovim prostorima, s obzirom na činjenicu da je poslednja smrtna kazna izvršena pre skoro tri desetleća.
Naime, poslednja izvršena smrtna kazna na području nekadašnje SFRJ, odnosno svih njenih naslednica, bila je pre nešto više od 29 godina nad Johanom Drozdekom iz Karavukova, sela odžačke opštine, koji je silovao i zverski ubio šestogodišnju I.S. iz istog sela, a ovaj zločin počinjen u novembru 1987.godine država je te rane 1992.godine „naplatila” streljačkim vodom somborskog Okružnog zatvora u šumama kraj njemu obližnjeg Bezdana, da bi svega nekoliko meseci nakon toga bio proglašen moratorijum na izvršenje smrtnih kazni u onome što se „žabljačkim ustavom” nazivalo SRJ, odnosno skraćena Jugoslavija.
Po nekim elementima ovog karavukovskog zverstva, zločin Johana Drozdeka prevazilazio je do tada poznate, pošto je porodica šestogodišnje I.S. ne samo poznavala Drozdeka, već mu je dala i krov nad glavom. Tada tridesetjednogodišnjak, Drozdek je iza sebe već imao zatvorsku „karijeru”, a budući da izuzev tetke u dalekoj Australiji, doslovno nije imao nikoga na svetu, nakon izlaska iz zatvora jedino konačište je pronašao u olupini vatrogasnog vozila na kraju Karavukova. Na odrpanog bivšeg zatvorskog „pitomca”, na svoju nesreću, sažalila se porodica Džemaila Salijevića, koja ga je, mada i sama skromnog imovinskog stanja, primila pod svoj krov i za svoj kuhinjski sto. Drozdek im se „zahvalio”, tako što je 10. novembra 1987. godine, nakon što su Salijevići poslom otišli od kuće, odveo malu Ivanu na seosko groblje, silovao je i nakon toga, u strahu da će ga devojčica odati, ubio. Sudski spis koji opisuje detalje ovog zverstva prevazilazi najbolesnije horore, pošto je u pokušaju da zauvek ućutka dete, Drozdek prvo ciglom udarao dečijeg anđela po glavi, da bi je dokrajčio sa više uboda zašiljenim kocem po torzu probadajući joj pluća, srce i ostale vitalne organe.
Država je vrlo brzo došla do zločinca i odmerila mu po tadašnjem zakonodavstvu najtežu, smrtnu, kaznu. Od zločina i hapšenja do izricanja prvostepene presude Krivičnog Veća somborskog Okružnog suda prošlo je manje od godinu dana, da bi nakon odbijanja žalbi presudom tadašnjeg Vrhovnog Suda Vojvodine u ranu zimu 1989. godine najviše sudske institucije do koje je ovaj slučaj i mogao da ide, osuda na smrtnu kaznu postala i pravosnažna. Vanredni pravni lek, molba za pomilovanje, nije urodila plodom, ali i pored brzo donetih presuda, država nije žurila sa izvršenjem kazne, pa je Drozdek sledeće tri i po godine proveo u samici somborskog Okružnog zatvora iščekujući streljanje. U sudskim analima, ali i sećanjima sudija i advokata ostalo je da je na donošenje ovakve presude pre svega uticalo to da nije postojao ni najmanji trag sumnje u to da je Drozdek pod tačno takvim okolnostima počinio zverstvo. Od priznanja, preko materijalnih dokaza i brojnih veštačenja, među kojima je i psihijatrijsko da je Drozdek bio uračunljiv u trenutku zločina, ni jedan jedini element nije ukazivao na postojanje bilo kakvih olakšavajućih okolnosti. U januarsko praskozorje 1992.godine karavukovski monstrum je po prvi put od završetka suđenja napustio ćeliju, da bi bio prebačen u guste šume kraj Bezdana, u kojima je petočlani streljački vod izvršio dodeljenu mu kaznu. U svom poslednjem zatvorskom pismu, neposredno pred streljanje, Johan Drozdek i sam sebe naziva monstrumom, kajući se zbog počinjenog zločina. U tom pismu, koje je uputio Sudu i advokatima dodeljenim po službenoj dužnosti, Drozdek ističući da mu je detinjstvo i mladost protekla u bedi, nemaštini i zlostavljanju, navodi da je ceo život sanjao da ima skladan i miran život, porodicu i decu, a da je upravo jednu takvu uništio.
Kako i nije imao bližih srodnika, pogotovu onih zainteresovanih za preuzimanje tela, sahranjen je na nepoznatom mestu o trošku države, koja je svega nekoliko meseci kasnije odustala od ovakve ultimativne kazne.
Milić Miljenović