Pronađeni nadgrobni spomenici stari pola milenijuma

Iako je, prema dosadašnjem istraživanju stručnjaka, arheologa i antropologa zaključeno da je reč o spomeniku neprocenjive vrednosti, prilikom raščišćavanja seoskog groblja, polomljen je i bačen, kao i većina spomenja starih nekoliko vekova. 

Ovo nije jedini spomenik u trsteničkom kraju koji je stariji više od 500 godina.

Tri nadgrobna spomenika oduvek su privlačila pažnju meštana sela Počekovina. 

Hranislav Radenković, od detinjstva pamti priče svojih predaka o neobičnim obeliscima na seoskom groblju.

,,Još kao dete, oblilazeći grobove svojih predaka, zapazio sam tri spomenika koja su se znatno razlikovala od ostalih jer su izgrađeni od peščara. Kada sam se raspitivao kod svojih, dobio sam objašnjenje da su na ovom groblju zatečeni kada su meštani ovog kraja došli u 18. i 19. veku sa Kosova, Bosne i Hercegovine i Crne Gore. Izrađeni su od studeničkog kamena koji je u to vreme dovlačen na ove prostore na konjima i magarcima. Na belim nadgrobnim spomenicima ne piše kome oni pripadaju, ali se pretpostavlja da se radi o velikodostojnicima iz crkve ili plemstva”, kaže Radenković.

Prema njegovim rečima 80 odsto spomenika starijih od dva veka, na groblju u Počekovini, je polomljeno, počupano i složeno na gomile.

,,Pokušavao sam da rešim problem, išao sam u crkve i molio popove da skrenu pažnju meštanima da to ne čine, da ne ruše, već da ih stave iza novog postavljenog spomenika. Vremenom, doći će drugi ljudi koji će ovo polupati, baciti i postaviti svoje spomenike što je veoma ružno, jer kako se odnosimo prema našim precima i njihovim grobovima, tako će se i naša pokolenja odnositi prema našim obeležjima”, kaže Radenković za Glas zapadne Srbije.

Istoričar Jelena Vukčević potvrdila je da je jedan od nadgrobnih spomenika, ovih dana pronađen u selu Stari Trstenik, pokrenuo ideju da se u dvorištu muzeja napravi lapidarijum.

,,Nadgrobni spomenik od studeničkog mermera pronađen je oštećen, delovi su pokupljeni i zalepljeni specijalnim lepkom, zatim je očišćen i postavljen u Muzejsku zbirku Narodnog muzeja, odnosno muzeja u Trsteniku", kaže ona.

Spomenik je izuzetno star, mi smo dodatnim istraživanjem utvrdili da se spomenička obeležja studeničkog tipa mogu naći od kraja 12. veka pa do perioda osvajanja od strane Turaka, dodala je Vukčević.

"Vrlo su retki, jer ovo je teritorija gde se peščar uzima kao kamen od koga se prave nadgrobni spomenici i utoliko pre moramo da učinimo nešto da svaki taj primerak koji se nalazi na groblju, zaštitimo, osvestimo mesne zajednice da prilikom raščišćavanja groblja te spomenike koji su važni svedoci sačuvaju, a ne bacaju", ističe ona.

Sada mi preuzimamo brigu o spomeniku i nastavljamo dalje sa radom da se ovaj spomenik kao i ona obeležja koja su zapuštena kao i brojni krajputaši pronađu mesto u lapidarijumu koji bi se nalazio u dvorištu muzeja, pa očekujemo i podršku ne samo opštine već i države jer su neoophodna veća novčana sredstva”, kaže Vukčević.

Ona dodaje da na spomeniku nema natpisa pa je teško utvrditi sa preciznošću kome spomenik pripada, ali je transport spomenika iz Studenice do Trstenika u to vreme bio veoma težak, pa ni sami spomenici nisu mogli biti jeftini.

"Pominju se cifre od jednog dukata za takav spomenik, dakle u pitanju je osoba koja je bila od srednjeg ka bogatijem staležu, urezi koji predstavljaju stilizovane krstove ukazuju da se verovatno radi o sveštenom licu”, kaže istoričarka Jelena Vukčević.

U trsteničkom kraju u 52 mesne zajednice ima od 150 do 200 lokaliteta najšire hronološke palete. Stragari, Blagotin, Jerinin grad, utvrđenje u Grabovcu samo su neki od neolitskih i srednjovekovnih lokaliteta koji su deo trsteničke istorije.