Otvorena izložba o stradanju Srba u zatvoru u Sremskoj Mitrovici

Reč je o prvoj izloži u regionu, a ovakve muzejske postavke, koje prikazuju ne samo zatvorske eksponate iz prošlih vremena, već i svedoče o nekim od najtežih istorijskih perioda, retke su i u Evropi, kažu u Muzeju.

Muzejska postavka urađena je na osnovu dokumentacije koju Uprava Zavoda koristi za pisanje monografije o Kazneno-popravnom zavodu u Sremskoj Mitrovici, a koja bi trebalo sledeće godine da bude objavljena.

"Ideja je da se prikaže mitrovačka kazniona kao sastavni deo istorijskog vihora, koji je prošao kroz Sremsku Mitrovicu, istorijskog giganta od samog osnivanja kaznione 1895. godine, sa svim svojjim specifičnostima", kaže direktor Uprave za izvršenje krivičnih sankcija Dejan Carević.

Pored istorijskih događaja u vezi sa sudstvom, presudama i kaznama, izložba ukazuje i na periode u kojima je mitrovačka kazniona korišćena kao neka vrsta logora i stratište srpskog naroda u vreme austrougarske vladavine, kao i u vreme Drugog svetskog rata, kada su Zavodom rukovodili NDH i nemački Gestapo.

"Inicijativa je bila i moj cilj da pokažemo da mi Srbi nismo samo genocidan narod kako nas sadašnja istorija pokušava predstaviti pretežno u ovim evropskim zemljama, nego da smo mi Srbi kroz dva svetska rata prevashodno stradali narod. Kada smo formirali građu za postavku frapantna su bila moja saznanja o tom stradanju Srba. Sve ono što slušamo van granica naše zemlje da smo mi genocidan narod, sve to me je podstaklo da prikažem jednu istinu, baziranu na istorijskim činjenicama, a to je da mi Srbi jesmo ratovali, ali pre svega na našoj teritoriji", rekao je na otvaranju Muzeja upravnik KPZ Sremska Mitrovica Aleksandar Alimpić.

Izložba ima četiri celine. U prvom delu se nalazi postavka posvećena stradanju Srba u periodu od 1901. do 1918. godine, kada je zatvorom upravljala Austrougarska. U to vreme, austrougarska vlast dovodila je zarobljenike i civile, žene, decu, ranjene borce iz Bosne, Mačve i Srema i deportovali ih dalje u logore po Austrougarskoj.

Drugi deo postavke odnosi se na izvršenje smrtnih kazni u Kraljevini Jugoslaviji, imajući u vidu da se u njenim severozapadnim delovima, današnja Hrvatska, Slovenija, Bosna i Hercegovina, Vojvodina, primenjivalo austrijsko pravo po kome su smrtne kazne izvršavane vešanjem.

"Treći i najpotresniji deo postavke je onaj koji svedoči o stradanju Srba u leto 1942. godine kad je ovim zatvorom upravljala takozvana NDH, koja je imala najsurovije metode ubijanja nedužnih srpskih civila, poput bacanja u živi kreč", kazao je Nebojša Draganović, zamenik upravnika Zavoda.

Objasnio je da je četvrti deo posvećen poznatim političkim zatvorenicima, Žarku Zrenjaninu, Oskaru Daviču, Moši Pijade i drugima.

U Muzeju naglašavaju da je namera Kazneno popravnog zavoda u Sremskoj Mitrovici da ova jedinstvena izložbena postavka postane deo turističke ponude grada. Izložbena postavka je urađena na srpskom i engleskom jeziku. Za posetioce je otvorena od danas, a naredna dva meseca uz pratnju kustosa moći će besplatno da je pogledaju svakog dana od 9 do 14 sati. Prvenstveno je, kažu u Muzeju namenjena učenicima, pre svega srednje škole.