Lekcija iz američkog JELOUSTOUNA nauk za budućnost VRATI VUKOVE u park i gledaj svu LEPOTU EKOSISTEMA
Do pred kraj 19. veka, vukovi su naseljavali veliki deo Severne Amerike. Sa uvećanjem broja ljudi i širenjem naselja, uz razvoj stočarstva i mesne industrije, počelo je istrebljenje ovih životinja.
Baš u vreme početka rata protiv vukova, 1872. godine u Jeloustounu je osnovan prvi američki nacionalni park. Vukovi su, naravno, bili njegovi stanovnici, ali je početkom 20. veka politika SAD i samog parka bila - uništavanje predatora. Posetioci Jeloustona su mogli bez dozvole da pucaju na predatore na koje naiđu. Kasnije je ovo pitanje regulisano za veći deo faune, ali ne i za medvede, kojote i vukove, pa je tokom 1907. godine odstreljeno oko 1.800 vukova i 23.000 kojota. Tako su 1926. godine iščezli i poslednji jeloustounski vukovi.
Ubrzo su biolozi uočili da odsustvo vukova u parku izaziva niz problema. Sedamdesetih godina vukovi su i zvanično proglašeni za ugroženu vrstu, ali važni koraci na njihovom vraćanju nisu načinjeni sve do devedesetih. Naime, tokom 70 godina, koliko vukova nije bilo u Jeloustounu, ravnoteža ekosistema je poremećena. Nedostatak predatora na vrhu lanca ishrane doveo je do toga da oni niži, kojoti, zagospodare parkom i skoro istrebe neke vrste, poput račvoroge severnoameričke antilope. Broj losova se toliko uvećao da su počeli da uništavaju previše drveća i nižeg rastinja.
Smanjenje broja drveća izazvalo je još veće nevolje. Ptice su izgubile deo staništa, a dabrovi ostali bez građe. Bez dabrovih brana rečne obale su erodirale. Bez bujnih šuma i vrbovog hlada nad rekom, temperatura vazduha i vode je porasla. Rečna voda postala je pretopla za ribu. No, biolozi su počeli više da govore o šteti koja je nastala istrebljivanjem vukova, a i javnost bolje da razume pojam ekosistema. U januaru 1995. godine 14 sivih vukova iz Kanade premešteno u Jeloustoun, sledeće godine još 17. Broj vukova i njihovih čopora svake godine je prirodno rastao da bi 2003. dostigao vrhunac od 174 jedinke. Poslednjih godina njihov broj se ipak smanjio i ustalio na oko stotinu.
Poduhvat vraćanja vukova u Jeloustoun je bio skup i dugotrajan. Iako je na njega potrošeno 30 miliona dolara, procenjuje se da vukovi više doprinose zaradi od ekoturizma. Pošto je posmatranje vukova u prirodi teško, oni u jeloustounski park privlače mnoge ljubitelje prirode od kojih se inkasira oko 35 miliona dolara godišnje.
Izračunato je da godišnje na svakog Jeloustounskog vuka strada po 22 losa. Populacija losova i jelena počela je da opada, a broj kojota je prepolovljen. Svega 10 godina od povratka vukova vrbe su ponovo bile bujne, a rečne obale počele da se vraćaju u pređašnje stanje. Vratile su se lisice koje su kojoti skoro istrebili, ali i orlovi, dabrovi, jazavci, manji glodari, a onda i insekti i razno bilje… Izgradnjom brana dabrova povećao se i broj vodenih pacova, pataka i ribe. Vukovi su smanjili populaciju šakala, što je dovelo do povećanja broja zečeva i miševa, a oni su privukli jastrebove, jazavce i lisice u park. Čak je i jeloustounski grizli imao koristi od vukova, jer bez mnogo losova ostajalo je više bobica važnih za ishranu medveda.
Zahvaljujući povratku u Jeloustoun, vukovi su se raselili širom Severne Amerike. Smatra se da bi , da se to nije desilo, u međuvremenu izumrlo najmanje 2.000 vrsta!
Pripremio D. Knežić