Kako se branila čast u dvobojima
BEOGRAD: Tokom prvih tehnoloških revolucija, uporedo sa razvojem klasičnih fabrika, jednako se razvijala industrija proizvodnje oružja gde su promene tokom 18. i 19. veka bile ključne za kreiranje sve efikasnijeg naoružanja.
Ručno oružje je bila osnova svih vojnih snaga, pa su pištolji odličan primer da se stekne slika o naoružanju iz tog vremena. Izložba Vojnog muzeja u Beogradu, “Perkusioni pištolji i revolveri” autora Vuka Obradovića, postavljena je u Zbirci strane umetnosti Muzeja Grada Novog Sada, a posetiocima je predstavljen odabir od 35 najznačajnijih pištolja i revolvera koji će Novosađani moći da pogledaju do 16. oktobra.
Prikazani eksponati se, sem po klasičnom mehanizmu, od modernih pištolja razlikuju i po tome što su neke od njih izradili najveći svetski majstori i uz gotovo svaki model ide i zanimljivost po kojoj se izdvaja. To su pištolji i revolveri kojima se branila čast na dvobojima, koji su nosili srpski i strani vojnici, a među njima su modeli koji su se proslavili na američkom divljem zapadu tokom najdramatičnijeg (i najuzbudljivijeg) perioda.
Perkusioni sistem paljenja oružja samo je jedna od stepenica razvoja ručnog vatrenog oružja. Sistem paljenja na kremen trajao je više od tri veka, da bi gotovo preko noći, odnosno u svega par godina, bio potpuno zamenjen perkusionim.
Barut na ovom oružju i dalje se puni spreda, kroz cev, ali je sam način njegovog paljenja varnicom na udar doneo revoluciju u proizvodnji i korišćenju vatrenog oružja.
Ovaj sistem je bio popularan tokom prve i početkom druge polovine 19. veka, ali je i ta tehnologija postala zastarela u daljem razvoju vatrenog oružja nastankom sjedinjenog metka.
Iako se većina izloženih modela vezuje za istoriju drugih država, za nas je svakako interesantan jedini sačuvani model pištolja M1856, koji je po zahtevu srpske vlade izrađen u Belgiji 1856. Za potrebe naše tadašnje konjice je naručeno 300 komada koji su navodno i izrađeni, ali je usled komplikacija u međunarodnim odnosima izdata zabrana isporuke za srpsku vojsku. Pretpostavlja se da je sačuvani primerak verovatno stigao u Srbiju pre zabrane, kao uzorak za testiranje.
U postavci su i dva “kolta”, revolvera za koje kažu da su zapravo osvojili američki zapad, dok se kroz nekoliko interesantnih eksponata mogu videti i neka nesvakidašnja rešenja tadašnjih majstora u pokušaju stvaranja multifunkcionalnog oružja.
N. P.