HRISTOS VASKRSE! Srećan najradosniji hrišćanski praznik
Pravoslavni hrišćanski vernici danas slave Vaskrsenje Isusa Hrista, najznačajniji hrišćanski praznik koji simbolizuje pobedu života nad smrću.
Uskršnjim slavljem za vernike se završava najstroži Veliki post koji se najviše dana posti na vodi, a običaj je da vaskršnja jaja budu prvi mrsni zalogaji. Isus Hristos je, prema jevanđeljima i verovanju, raspet u petak, u subotu je ležao u grobu, a u nedelju je vaskrsao iz mrtvih i tako pobedio smrt i svim ljudima darovao večni život. Takođe, vaskrsenje znači i početak novog duhovnog života i pobedu nad grehom. U Srbiji je običaj da vaskršnje slavlje počne odmah posle jutarnje službe, a tada se vernici pozdravljaju rečima Hristos Vaskrse-Vaistinu Vaskrse ili Hristos Voskrese-Vaistinu Voskrese. Patrijarh srpski Porfirije poručio je na ponoćnoj vaskršnjoj liturgiji, u Hramu Svetog Save na Vračaru, da svi treba da vaskrsnemo iznutra kao pojedinici, ali i kao narod i svakoga dana budemo bolji i imamo međusobno razumevanje.
"Neka je srećan i blagosloven, braćo i sestre, današnji dan i praznik - da smo svi blagosloveni, blagoslovom vaskrslog Hrista. I njegovim blagoslovom da vaskrsnemo i mi iznutra, da uvek zajedno budemo njegovi. Da vaskrsnuvši u njemu, vaskrsnemo i kao pojedinci, ali i kao narod. Svakoga dana, da budemo bolji od sebe. Živeli, neka Bog da dobro zdravlje, ljubav i međusobno razumevanje - Hristos vaskrse", poručio je patrijarh Porfirije. Jutarnja vaskršnja liturgija u Hramu Svetog Save počeće u devet sati, a Pashalno večernje u 18 časova.
Posle dana žalosti ponovo su se oglasila crkvena zvona u znak radosti i na početku liturgije otpevan je vaskršnji tropar ''Hristos vaskrse iz mrtvih'' (Hristos Vaskrse iz mrtvih, smrću smrt razruši, a onima koji su u grobovima život darova). Vaskrs ili hrišćanska Pasha je najveći hrišćanski praznik, dan koji Crkva slavi kao centralni događaj Hristove pobede nad smrću i čini suštinu hrišćanskog učenja. Naziva se i Pasha, po ugledu na starozavetni praznik koji su Jevreji svetkovali u proleće u spomen čudesnog oslobođenja iz egipatskog ropstva, jer označava prelazak sa Hristom iz smrti u život, sa zemlje u večni nebeski život. Za pravoslavne najranije Vaskrs može da bude 4. aprila, a najkasnije 8. maja, a kod zapadnih hrišćana je uvek između 22. marta i 25. aprila. Datum Vaskrsa za sve pravoslavce određuje Jerusalimska patrijaršija, koja se i dalje drži julijanskog kalendara, a i crkve koje inače koriste novi kalendar, kao što su Grčka i Rumunska, slave Vaskrs po Pravoslavnoj pashaliji koja nema veze ni sa julijanskim ni sa gregorijanskim kalendarom.
Vaskrs se uvek proslavlja u prvoj nedelji punog meseca posle prolećne ravnodnevice i posle jevrejske Pashe, na osnovu odluke koja je doneta na Nikejskom saboru 325. godine, koju i danas poštuju sve pravoslavne crkve. Pored vernika SPC, ovaj praznik proslavljaju danas i Antiohijska, Jerusalimska, Ruska, Gruzijska, Japanska i druge pravoslavne crkve.
Za hrišćane je praznik Vaskrsenja Hristovog, praznik nad praznicima i događaj koji je pre više od dva milenijuma izmenio istoriju čovečanstva. Sva vera i propoved Hristovih učenika, a kasnije i svakog hrišćanina, potiče iz vaskrsenja kao najvažnijeg Hristovog dela. "U Rimljanima 6, 4-5. apostol Pavle jasno povezuje istorijski akt Hristovog vaskrsenja sa novim životom - Kao što usta Hristos iz mrtvih, tako i mi u novom životu da hodimo. U Rimljanima 8, 11. apostol govori o Duhu Svetom koji je sila vaskrsenja Hristovog, ali i našeg novog bića. Sila vaskrsenja je pobeda nad grehom u nama". Prema predanju, u subotu su došli prvosveštenici i fariseji kod Pilata da traže od njega da postavi stražu ispred Hristovog groba, jer su se plašili da će neko od Hristovih učenika ukrasti njegovo telo i da će tako narod poverovati da je Isus vaskrsao, kao što je i najavljivao. U nedelju je, prema verovanju, Hristos vaskrsao iz mrtvih, pošto je njegov grob ostao prazan i tako pobedio smrt i svim ljudima darovao večni život. Hrišćani veruju da je prva osoba koja je srela vaskrslog Isusa Hrista bila Marija Magdalena, kao i da se kasnije ukazao i svojim učenicima.
Vernici SPC, Vaskrs obeležavaju tri dana, a crvenim slovom u crkvenom kalendaru, su pored prvog dana, obeleženi i Vaskršnji ponedeljak i Vaskršnji utorak. Vaskrs je vrhunac hrišćanske crkvene godine, praznik nad praznicima, jer se na taj veliki dan, prema predanju, ispunilo očekivanje i želja svih pravednika i proroka od Adama do Svetog Jovana Krstitelja. Cela nedelja po Vaskrsu naziva se Svetla nedelja, a crkvene pesme koje se tada pevaju pune su radosti i veselja i pevaju se čak i u tužnim prilikama, na pogrebu, ako bi se desio te nedelje. Vaskršnja jaja se, prema običajima, farbaju u crveno kao simbol prolivene krvi Hristove.
Prvo ofarbano jaje se prema narodnim običajima smatra, "čuvarkućom", odnosno zaštitnikom kuće i zdravlja, i običaj je da se čuva do narednog Vaskrsa. Prema verovanju, Marija Magdalena je rimskom caru Tiberiju poklonila prva jaja, kada je došla u Rim sa porukom o vaskrsenju Isusa Hrista.