DNEVNIK U MALIM PIJACAMA Nekada „slepo selo“, a sada planiraju na veliko (FOTO)

Ako dolazite iz pravca Bačkih Vinograda čeka vas dug put do prve raskrsnice na kojoj je dvoumljenje – da li ići levo ili desno – neizbežno, pa ako se odlučite najpre za drugu opciju, ona će vas odvesti do starog centra sela.

Napušteni objekat nekadašnje zemljoradničke zadruge, spomenik palim borcima Narodnooslobodilačkog rata, prvobitna pijaca sa starim betonskim tezgama, košarkaško igralište, i sve to uz nedavno pročišćenog Kiriša.

Niz Ulicu Bratstva i jedinstva, ka jezeru Kapitanski rit, nalazi se bina za priredbe, dečje igralište, Dom kulture koji se sanira od poda do plafona, pa još napred stara osnovna škola kod koje skrećete levo i prolazite pored ogromnog vašarišta, nakon kog idete opet levo, u Ulicu Aranji Janoša koja vas vodi do novog centra gde su ambulanta, vrtić, današnja osmoletka, pošta, mesna zajednica, pijaca...

– Devedesetih godina, kada je sve propadalo, stari centar je prebačen ovamo, Zadruga je privatizovana i u pregovorima smo s vlasnikom da nam daju onu zgradu koju ste videli kod spomenika, a mi ćemo njima ustupiti livadu i močvaru kod njihovih silosa, koje je nastalo iskopavanjem za nasip – priča nam predsednik Saveta MZ Male Pijace Ede Sarapka. – Tu zgradu bismo obnovili korak po korak, pretežno društvenim radom i trudom. Takođe, pored ima još jedan, malo kasnije zidan, a od kog bismo napravili turistički centar sa smeštajnim kapacitetima. Sve to zajedno bi bila jedna kao seoska kuća, koja bi bila domaćin svim lokalnim udruženjima koji žele da rade nešto za naše selo. Imamo i ideju da na Kirišu napravimo maketu mlina, kao i šetalište od jednog do drugog mosta.

Na površini od 640 hektara, u ataru između Malih Pijaca i Velebita, nalazi se jezero Kapitanski rit, odnosno ribnjak koji je u funkciji od 1953. godine, a u privatnom vlasništvu od 2003. Sačinjeno je od 13 jezera i 19 zimovnika, u kojima su najzastupljeniji šaran, te som, tolstolobika i amur. Međutim, osim vode bogate ribom, sam pejzaž je zadivljujuć i pun raznoraznog ptičjeg fonda, među kojima najviše ima pataka, galebova, čaplji, ali i kormorani s kojima muku muče, jer jedu ribu.

– Na godišnjem nivou bude do sto vagona ribe i sve ide u prodaju, a najviše na našem tržištu, ponešto i za Bosnu – kaže rukovodilac proizvodnje Miloš Madouš. – Sad posao ide većim intenzitetom, jer prebacujemo ribu iz manjih u veće objekte.

Planovi su veliki, lepi i korisni, a kako za sada stoje stvari, nema razloga da ne budu i ostvareni.

Najveće ulaganje u selu, a koje je važno i za ceo ovaj region, bilo je pravljenje puta između Šušljaka i Malih Pijaca, skoro pet kilometara dugačak, a koji je najpre bio tri metra širok, a sada je šest. Vrlo je prometan, jer mnogi izbegavaju da od Subotice naovamo idu kroz Hajdukovo i Bačke Vinograde, pa preseku kroz Šupljak. Nekad su Male Pijace bile „slepo” selo, dok sad imamo tri ulaza, a planira se i izgradnja puta prema Oromu, što je kapitalna investicija i ne znamo kad će biti realizovana – veli naš sagovornik, dodajući su da se njihovo selo nalazi na idealnoj poziciji, u blizini tri granična prelaza, okružen peščarom, crnicom i pašnjacima, rečicom i jezerima.

– Poslednjih pet godina imamo klimatske katastrofe, zbog čega u letnjim periodima uopšte nemamo kišu, a zajedno sa temperaturnim šokovima između dana i noći dovode do toga da nemamo nikakav prinos u selu. Ljudi se snalaze, troše zalihe, podižu kredite, ali se nikada neće predati. Nema parcele koja nije obrađena. Gore gde imamo crnicu, iznad Kiriša, tamo je samo ratarstvo, dole se uzgajaju voće i povrće, a prema Kanjiži imamo pašnjake. Tako da, i kad su loše godine, uvek neka opcija izvuče situaciju – pojašnjava Sarapka.

Na području današnjih sela Male Pijace, Šušljak i Hajdukovo postojali su brojni salaši koji su početkom 20. veka brojali oko 3.000 ljudi. S razvijanjem trgovine, uz reku Kiriš na kojoj je bilo sedam mlinova, a gde se danas nalaze Male Pijace, bilo je desetak prodajnih punktova na kojima se prodavala, odnosno kupovala raznorazna roba. Taj „lokalitet” ljudi su nazivali malim pijacama, odakle i potiče naziv sela koje se na geografskim kartama pojavljuje tek 1935. godine, dok je ‘60-ih prihvaćeno kao zasebna mesna zajednica.

Ono što im kao selu „izvlači situaciju”, odnosno dokazuje da mesto i sa sve manjim projem stanovnika može da živi i ponosno parira većim naseljima u okolini, jeste jednomesečno održavanje vašara koji okupljaju brojne trgovce i kupce koji imaju priliku da za male pare kupe kvalitetne delove, opremu, odeću, životinje...

– Krajem maja, paralelno sa tim vašarom, imamo i Međunarodno takmičenje narodnosti u kuvanju, gde nam dolaze gosti iz cele Panonske nizije. Nemamo kategorije, nego svaka ekipa priprema neki svoj specijalitet. Najveći uspeh smo imali kada je bilo 156 kuvara – ponosan je predsednik sela, dodajući da se na ovakvim manifestacijama naročito pokažu Udruženje žena „Nakit” koje je zaduženo za humanitarne akcije, KUD „Jokai Mor”, „Pokret za Male Pijace” i Udruženje mladih „Together”.

Tekst i foto:

Lea Radlovački

Okupirani ovozemaljskim životom, zaboravljaju na duhovni

Tokom čitavog Drugog svetskog rata, u Malim Pijacama se gradila katolička crkva, koja je završena i osvešćena 1945. godine, te posvećena Svetim apostolima Petru i Pavlu. Kako je u ondašnje vreme bilo mnogo vernika, kojima nije bio problem i da peške odlaze u Martonoš na službu, doneta je odluka da u svom selu dobiju hram.

Međutim, kako kaže sveštenik Jožef Sel, koji je paroh u Malim Pijacama 30 godina, danas su ljudi prezauzeti ovozemaljskim životom, te nemaju vremena da se posvete duhovnom. Kako dodaje, prošle godine je bio 18 sahrana, što je manje nego inače, dok su krštenja i venčanja sve ređa. Razlog tome, pojašnjava naš sagovornik, je taj što se mladi sve više odseljavaju, a oni koji ostaju odlučuju da kasnije krste svoju decu.