INTERVJU: MILAN MICIĆ, PISAC I ISTORIČAR Čudo i magija Banata
Književnik i istoričar Milan Micić jedan je od značajnih savremenih literarnih stvaralaca, koji zauzima istaknuto mesto na ovdašnjoj kulturnoj sceni. Ovaj pisac zapravo je istoričar po profesiji i izuzetno predan naučni radnik, koji je objavio niz vrednih istoriografskih dela, posvećenih temama iz novije srpske istorije.
Uporedo sa istorio- grafskim radom Milan Micić (koji je i doktor istorijskih nauka) uspešno se bavi i književnošću, objavivši do sada desetak knjiga proze, poezije i esejistike.
Nedavno je u izdanju novosadske “Akademske knjige” štampana njegova nova zbirka kratkih priča sa naslovom “Čudo u Banatu”, koja donosi upečatljiv prikaz neobičnih, dramatičnih, katkad nestvarnih zbivanja na banatskim prostorima i sudbina tamošnjih ljudi nakon Velikog rata.
Vaša nova knjiga “Čudo u Banatu” predstavlja osobeni književni pogled na Banat kao mesto neobičnih, pokatkad nadrealnih događanja u jednom burnom periodu istorijskog previranja ?
- Srpski elemenat u Banatu je najviše bio nepoznat samim Srbima i u srpskoj javnosti, iako je Banat veoma mnogo dao upravo srpskoj kulturi i srpskoj istoriji, da ne nabrajam sve značajne ličnosti iz istorije, književnosti, umetnosti, nauke koje su odavde potekle. Uostalom i prvi srpski ustanak protiv Turaka je upravo počeo u Banatu. Ja sam se bavio Banatom, jer sam tu odrastao i moji koreni su dvostruki: i kolonistički i starosedelački i taj prostor je mene uvek ispunjavao, a smatrao sam da Banat nema dovoljno glasa o sebi. Zato sam istraživao istoriju Banata, a istim prostorom se bavim i u svom književnom delu, jer Banat je krajnje neobičan prostor, baš zato što tu imate različite narode i razne istorijske i kulturne uticaje. Tako je i ova moja knjiga proze posvećena Banatu i periodu od 1918. do 1923, kada je po završetku Velikog rata, nestala stara imperija Austro-ugarska i formirale su se nove države Banatom i kada je kroz Banat postavljena jedna nova granica koja još nije bila utemeljena i konačno određena, i onda su ljudi koji su tu živeli postali nesigurni, uznemireni.
– Banat je na određeni način produžetak Balkana: znači, u blizini je dolina Morave, kroz koju vodi najkraći put ka Balkanu. Pored toga tu su i jaki uticaji Karpata, jaki su i uticaji koji dolaze preko vlaške nizije iz onih dubina Azije. Zbog toga je Banat vrlo specifična oblast, pogotovo što je on u stvari nekada sav bio močvara, koja je kultivisana i unutar same banatske zemlje su talozi istorije koji postoje i u banatskim ljudima, i te taloge istorije i trajanja treba neprestano ljuštiti i otkrivati.
Istim istorijskim zbivanjima bavio se svojevremeno i Miloš Crnjanski u svojim novinskim reportažama iz Banata. Da li je i Vaša knjiga, poput njegovih “Seoba”, još jedno delo o večitoj tragediji pokreta i preseljenja naroda koje su se zbivale i u Banatu?
- Zaista, vi ovde imate to neprekidno kretanje i neprekidnu seobu. Taj pokret srpskog naroda u Banatu traje od 15. veka do danas, gde se ovaj narod neprekidno kretao, komešao, gde je neprestano uzburkan i uznemiren, i gde prelazi sa jedne tačke na drugu, pokušavajući da se uhlebi i da nađe bolje mesto za život. I u tom neprekidnom kretanju susreću se različite sudbine, dobijaju se različite forme ljudskog trajanja, pojavljuju se oblici života koji su čudni i neočekivani, koji bi u nekim mirnijim prostorima gde nema toliko pokreta sigurno izgledali neobični. Zbog toga je meni Banat uvek bio čudesan i magičan, jer upravo na tome mestu su se događali velika kretanja srpskog naroda i drugih naroda, tu se stalno slivalo različito stanovništvo i odlazilo iz njega. I Banat u tom stalnom nemiru, načinu života i postojanju ima jednu magičnu notu. Ta magična nota je u ovoj knjizi naglašena da bi se formirao ovakav način pripovedanja od kakvog su sačinjene priče u knjizi “Čudo u Banatu”, jer iz te magije koju nudi sam život, događaji koji su se tada dešavali u Banatu, u toj velikoj uzbuni koja se dešava početkom dvadesetih godina, ljudske sudbine su sve postajale pomalo naherene, iskošene, dobijajući neobične, ponegde i groteskne oblike. Negde se moji junaci brane cinizmom, ironijom, crnim humorom, da bi se odbranili od neverovatnih obrta okolnosti života u kojima oni pokušavaju da opstanu i prežive. Ja sam kao književnik tu samo pomalo dodavao soli, samo sam davao notu još čudesnijeg, uzburkanijeg, kako bih naglasio tu magiju, teskobu i uznemirenost ljudi koji su tada živeli na ovim područjima Banata.
Borko Hložan