"SKUPLJAČI PERJA" U SNP: Evo ga i katran

Koliko se jedna takva „ikona“, kao što je Beli Bora, da oživeti na sceni, u artificijelnom miljeu, znajući da je film sniman dokumentaristički, uglavnom sa naturščicima, u autentičnim sokacima vojvođanskih zabiti. Šta danas možemo reći o snalaženju i životu ispod žita, kad je reč o multikulturalizmu i aktuelnoj ideologiji. Koja je uloga vlasti, tada oličene kroz narodnu miliciju.

Šta je sa religijom i spiritualnim nivoom filma, apokrifnom posvetom koju je iz Jevanđelja po Luki preuzeo Petrović, onom kada đavoli koji su zaposeli jednog čoveka mole Isusa da ih ne baci u bezdan, pa im dozvoli da pređu u svinje, a svinje listom skoče u jezero u podave se.

Kako bi se danas moglo posmatrati eksploatacija teme, identiteta, muzike, običaja, koji ne doprinose zajednici iz koje se koriste ti motivi. Gde je kreatorski, istraživački duh u tvorcima predstave u Srpskom narodnom pozorištu, pre svega kod reditelja Dejana Projkovskog.

Ako niste primetili, u gore navedenom nema znaka pitanja, zato što to i nisu pitanja koja pokreću „Skupljači perja“ na pozornici u Novom Sadu. Reditelj Dejan Projkovski i njegov dramaturg Sašo Dimoski odlučili su se da ispričaju priču i to sa sjajnim ilustracijama u vidu raskošne igre glumačkog ansambla Srpskog narodnog pozorišta (koreografija Andreje Kulešević), živopisnih, raznobojnih kostima (Ivana Ristić), mnoštvom dekora, scenografskih detalja i rekvizite (Valentin Svetozarev), muzikom sjajnog orkestra na sceni (kompozitor Oliver Josifovski, osim več poznatih melodija i songova ). I, to je to. Nema ni traga ni glasa nekoj upitnosti, nekoj dubljoj emotivnoj reakciji, provokaciji… Sve je super, dobro stoji, ali fejk. U suštini.

U zadatim, takoreći tipografskim okvirima, Marko Savić je sjajan kao Beli Bora Perjar. On izvodi ulogu, ne imitira je. Ponovo je bilo uživanje gledati igru Bojane Milanović, ovaj put kao Tise. Prosto imponuje gledati Martu Bereš kao Lenče. Upravo te poznate uloge za glumce mogu biti najteže, a može se reći da su svi dorasli tom izazovu.

Milan Kovačević kao Mirta, sve bolja Jovana Balašević i odlična Aleksandra Pleskonjić kao Borine žena i majka, Peđa Marjanović, Aljoša Đidić, Vukašin Ranđelović, Marko Savković, Dimitrije Aranđelović u plejadi uloga, zatim iskusniji glumci SNP-a, najmlađi, ma nema koga nema i u šta se sve ne može gledati, divota jedna. Glumački zadatak da se prikažu Romi kao populacija sklona muzici, pesmi, sa strane posmatrano nakaradnom, ružnom, ali ne i zlom, nego više smešnom, dok zbog velike količine nasilje njihovo ponašanje ne prestane da bude smešno, taj i takav glumački zadatak ispunjen je maksimalno.

Samo, opet kažem, sve je malo poput koncerta Baletske škole. Odnosno, predstava „Skupljači perja“ Aleksandra Petrovića, u režiji Dejana Projkovskog,  jeste velika predstava Srpskog narodnog pozorišta, ali ne i važna.

Pozorišni mimezis Petrovićevog filma u pravom smislu te reči – podražavanje – kreće se i do nivoa mimikrije, oponašanja govora, gesta, izgleda, karakterističnog za romsku populaciju, kako je ona viđena iz sada već muzejskog ugla. Satelitske antene kojim je okružena scena sa udžericama, pun i krvav mesec pojedine su pseudopoetske natuknice, koje su mene lično više asociraju na neki zaumni Hjuston (NASA centar u Americi), nego na svemir romskih naselja. Možda i zbog „laserskih“ video projekcija koje su na nakošenoj sceni, istina, vrlo efektno vizuelno prikazivale prostor crkve ili Beograda. Mali proscenijum sa peskom ili zemljom, nisam dobro video, otvara lep i metaforičan prostor za igru, kao i uvođenje raspadnute dijane i folksvagenovog kombija, ali sve je to, pa i sve ostalo, jedna velika dekoracija.

Drugim rečima, perje ima, može komotno da bude i perjanica repertoara, ali evo joj ga i katran.

Igor Burić