Arheološki park Viminacijum: Život blistavog grada antičkog doba (foto)

Izgrađen je hotel koji je u obliku rimskog kastruma, rimska vila, avantura park... Kroz ostatke antičkog grada vodič je bila istoričarka umetnosti Ljiljana Jović, kustos u ovom kompleksu.

– Ovo je pre svega hram nauke. U Viminacijumu se veoma ozbiljno bavimo naučnim istraživanjima, ali se i trudimo da svima prezentujemo ne samo naučne činjenice, nego i kulturno-istorijsko nasleđe na zanimljiv način. Želimo da kroz radionice namenjene deci i odraslima oživimo duh antike na ovom našem podneblju i da svim našim posetiocima učinimo pristupačnim saznanja kako se na ovim prostorima živelo u antičko doba, pre svega na teritoriji blistavog grada Viminacijuma, kako su ga istoričari tog vremena opisivali – rekla je Ljiljana Jović.

Viminacijum je osnovan pre 2.000 godina kao vojno utvrđenje (kastrum), jedno od mnogih na desnoj obali Dunava. U ovoj, danas bi rekli kasarni, boravilo je pet do šest hiljada vojnika – legionara. Ovde su bile stacionirane dve rimske legije VII Klaudijeva i IV Flavijeva legija. To su bili graničari, smešteni u blizini Dunava (na 500 metara) dok je on danas čitavih pet kilometara odavde. Ovaj kastrum se nalazio u tadašnjoj rimskoj provinciji koja se zvala Gornja Mezija (Moesia Superior) koja je zahvatala prostor današnje Srbije južno od Save i Dunava, uzani pojas Makedonije, Crna Gora i pola Bosne i Hercegovine.

Viminacijum ima važnu ulogu, jer je bio prestonica ove provincije. Sredinom III veka bio je prava metropola i prostirao se na teritoriji oko 500 hektara. Po svim kriterijumima bio jedan od važnijih gradova Rima na Balkanu.

– Tako razvijen i bogat, naravno da je bio i meta osvajača. U IV veku to su Goti, pa dolaze Huni, koji ga uništavaju, ipak i posle toga život u tada razorenom gradu se nastavlja, ali dolaze Gepidi, Avari, Sloveni koji nastavljaju s razaranjem i pljačkom tako da je on posle VI veka razoren i uništen i život u njemu nije nastavljen. Ono što je ostalo od njegovih građevina je tokom vekova razgrađeno, a najviše građevinskog materijala odavde se odnelo kada se gradilo srednjovekovno Smederevo. Zemlja je polako zatrpavala njegove temelje koji su danas ispod oranica koje okružuju ovo mesto. Kada života više nema, priroda se vraća – objasnila nam je Ljiljana Jović.

Nikada nije zaboravljen, jer je suviše bio značajan. Obilazili su ga razni istraživači, prvi arheolozi dolaze u XIX veku, ali najvidljiviji rad na ovom arheološkom lokalitetu je posle 2002. godine. Želeli smo da saznamo kako se odvijao život u ovoj rimskoj prestonici:

– Prema našim saznanjima, Viminacijum je bio jedan od najvećih gradova Antike, koji je ujedno bio i izuzetno bogat grad – prava metropola kako bismo danas rekli. To je grad koji je imao preko 30.000 žitelja što bi u današnjim merilima bio neki milionski grad. Imao je izuzetno veliku političku i administrativnu ulogu, bio je prestoni grad Gornje Mezije i trgovački centar. Nalazio se na Dunavu koji je bio granica, ali i „auto-put“ antičkog doba, preko koga se odvijala sva moguća razmena ljudi, dobara, ideja... Ovde možemo da pratimo razvoj zanata. Na ovom području su se pravili luksuzni predmeti toga doba, tako da je trgovina i zanatstvo cvetalo – otkrila nam je nanaša sagovornica.

Turistički sadržaji

– Ličnim zalaganjem ljudi koji su ovde došli kao istraživači Viminacijum je prerastao u jednu od najvećih atrakcija na teritoriji Srbije, kako za naučni svet tako i za sve ostale. U okviru arheološkog parka postoji hotel koji je napravljen u duhu rimskog vojnog logora, raspolaže sa 16 soba dostupnih posetiocima. Sve sobe uređene su u antičkom maniru ali imaju i sve pogodnosti savremenog doba (kupatilo, WiFi). Može se isprobati kuhinja iz antičkog vremena prema rimskim receptima Apicija i Plinija. U ponudi je doručak, ručak ili večera pripremljena prema tim receptima, ali to je specijalna usluga i ona se mora zakazati. Organizovali smo koncerte, festivale, sada nas korona ometa, ali valjda će i to proći – prenela nam je Ljiljana Jović, vodič i kustos u arheološkom parku Viminacijum.

Rimske terme u Viminacijumu

– Rimljani su rado odlazili do termi – javnih gradskih kupatila i Viminacijum je imao oko osam termi. Mi smo istražili ove za koje pretpostavljamo da su jedne od većih. To su bili pravi spa-centri u današnjem smislu, gde su se drevni Rimljani odmarali, kupali i uživali. Osim bazena sa vodom različite temperature postojala je i sauna i sobe za masaže. Ljudi su mogli da nešto popiju i pojedu, da se druže, sklapaju poslove, političke saveze, zavere... Terme su bile dostupne svima – muškarcima i ženama. Bile su besplatne sve do trećeg veka kada se odvajaju muškarci od žena i uvodi plaćanje za siromašne građane, elita je, izgleda, uvek bila zaštićena – otkrila nam je Ljiljana Jović.

Ne bi trebalo zaboraviti da je ovo bio i duhovni centar. Hrišćanstvo se ovde vrlo brzo prihvatilo i Viminacijum je bio i episkopsko sedište. Pre toga ovde su bili negovani i drugi antički kultovi osim zvanične rimske religije.

– Na ovom prostoru je cvetala velika mešavina naroda i kultura. Nalazimo potvrde za to: na nadgrobnim spomenicima i sarkofazima našli smo i oltare posvećene božanstvima koja nisu tipična ni za Rim niti za ovo podneblje. To znači samo jedno, da je ovde bio veliki upliv kako sa Istoka, tako i sa Zapada religijskih i kulturnih obrazaca i uticaja koji su se ovde preplitali – istakla je Ljiljana Jović.

Prema rečima našeg vodiča Ljiljane Jović, Viminacijum je bio pravi kosmopolitski grad – zna se da ovde nije bilo religijskih sukoba pagana i hrišćana. Zanimalo nas je na osnovu kojih činjenica to može da se tvrdi.

– Znamo na osnovu nalaza iz grobnica, nama je grad mrtvih otkrio grad živih. Mi smo u grobnicama pronalazili nakit i predmete za svakodnevnu upotrebu koji imaju predstave kako paganskih, tako i hrišćanskih simbola u okviru jednog groba. To samo znači da je ta osoba poštovala kako jednu tako i drugu religijsku zajednicu, pravila i verovanja – objasnila je naša sagovornica Ljiljana Jović, kustos Arheološkog parka Viminiacijum.

Ono što pleni posetioce Viminacijuma je to što mogu da steknu utisak kako se živelo u njemu. Svi turistički sadržaji koje ovo mesto nudi su u skladu sa antičkim duhom i pomažu i deci i odraslima da upoznaju i shvate život tog doba.

Tekst i foto: Marina Jablanov Stojanović