Banja Vrdnik: Blago Fruške gore

No, mi im nudimo i mnogo drugih sadržaja koji će obogatiti njihov boravak. Preporučujemo da, osim šetnje do Vrdničke kule duge oko 3 km, posete i Lazin vir, izletište iznad Vrdnika do koga se stiže laganom šetnjom iz centra mesta za dvadesetak minuta. Upućujemo ih na brojna druga izletišta i jezera kojima smo okruženi. Za aktivnije goste postoji mogućnost iznajmljivanja biciklova da bi i na ovaj način mogli da upoznaju lepote kojima smo okruženi – rekla je Dragica Trifunović iz Turističke organizacije Irig.

Banja Vrdnik se nalazi u srcu Fruške gore i deo je opštine Irig. To je lepo vojvođansko mesto na nadmorskoj visini oko 200 metara koje je sa svih strana okruženo šumom. Prema rečima meteorologa venac Fruške gore štiti Vrdnik od upada hladnih vazdušnih masa sa severa, zbog čega je ovde klima ugodnija nego u nekim mestima koja su znatno južnije.

Prema podacima Vrdnik se u pisanim izvorima spominje 1315. godine kao Rendek (Rednuk i Regnic) koji je bio jedan od najstarijih i najznačajnijih srednjovekovnih gradova na teritoriji današnje Vojvodine. Tome svedoče ruševine utvrđenja severno od naselja Vrdnik, branič-kula, koju su podigli Ugari da bi se zaštitili od turskih upada. Oni su ispod kule izgradili jako utvrđenje i nazvali ga Rendor (Renduk), što znači redar, jer se tu nalazilo stražarsko mesto. Grad je bio središte Sremske županije i imao je status privilegovanog naselja, ali je taj status već početkom XVI veka sasvim iščezao, a mesto bilo degradirano u obično selo.

Početkom XIX veka pronađen je mrki ugalj i otvaranje rudnika je dalo novi podsticaj u razvoju mesta. Upravo je vađenje mrkog uglja iz rudnika doprinelo da se pojavi novo blago za stanovnike Vrdnika – termalna i lekovita voda koja će zatvoriti rudnik, ali ovom fruškogorskom mestu dati novi polet u razvoju.

Istraživanja pre Drugog svetskog rata su pokazala da temelji značajnog istorijskog spomenika Vrdničke kule, potiču iz rimskog doba. Prema nekim podacima graditelj je bio rimski car Probus oko 287. godine. To je potkrepljeno nađenim predmetima iz tog doba, a zna se da je Probus vladao rimskim carstvom iz Sirmijuma, pa se pretpostavlja da je ovo mesto podignuto kao osmatračnica ili predstraža carskom gradu.

Smatra se da su je Huni u V veku razorili, ali da je kasnije na tom mestu izgrađeno utvrđenje od kojeg je ostala današnja branič-kula i deo bedema koji su je opasivali. Prema podacima mađarskih istoričara ovo utvrđenje je imalo ulogu zaštite Vrdnika od napada turskih osvajača, jer je postavljena tako da kontroliše veliki deo teritorije. Međutim, u XVI veku ona gubi svoj značaj, jer je bila u dubokoj zaleđini turskih osvajanja. Od tada kula pada u zaborav, i obrasta korovom.

Mada je posle Drugog svetskog rata proglašena za kulturno-istorijsko dobro ipak, ovaj spomenik kulture nije ni i proučavan niti saniran, tako da čuva još uvek svoje tajne i čeka na one koji će odgonetnuti njenu zagonetku.

Izvor termalne vode koja se pojavila u južnom oknu rudnika je klasifikovan kao natrijum-magnezijum-hidrokarbonatno-sulfidna homeoterma. Prva specijalizovana zdravstvena ustanova je sagrađena 1976. godine, koja danas nosi naziv Specijalna bolnica „Termal”. Vrdnik je najmlađa banja Srbije, koja je taj status dobila 1997. godine i ima veliku perspektivu.

– Osim blaga koje nam nudi priroda, Fruška gora ima puno kulturno-istorijskih znamenitosti. Istakla bih da se od 18 manastira na Fruškoj gori, čak osam se nalazi u našoj opštini: to su Staro i Novo Hopovo, Velika i Mala Remeta, manastir Ravanica, Grgeteg, Jazak i Krušedol. Osim toga Fruška gora je poznata i po vinogradima, grožđu i dobrim vinima, pa je vinski turizam ovde razvijen. Gostima preporučujemo da probaju specijalitet ovog kraja – pudarski paprikaš, ali i ostale delikatese sremačke kuhinje – preporučila nam je Dragica Trifunović iz Turističke organizacije Irig.

Koliko je sve to privlačno turistima govori činjenica da je Vrdnik rado posećen, čak i ovim hladnim danima Fruška gora je puna posetilaca: šeta se, voze se kvadovi... Banja Vrdnik ima potencijal i prosperitet joj može doneti prepoznavanje potreba današnjih turista, ali i dobra sprega lokalne samouprave, turističke organizacije i stanovnika ove opštine. Važno je raditi na uređenju mesta, proširivanju pešačke zone i parka, ali i turističko-ugostiteljske ponude, jer je današnji turista mnogo zahtevniji nego pre.

Tekst i foto: Marina Jablanov Stojanović