Draganu Stojanoviću „Beskrajni plavi krug”

U nagrađenom romanu prati se sudbina glavnog junaka i njegove porodice od proleća 1914. do 10. aprila 1941. godine. U pripovednom toku, kroz neku vrstu unutarnjeg monologa, ukršaju se slike društvenog i političkog života srpske prestonice, likovi i sudbine žena, ispitivanje delovanja zla i dobra u metežnom vremenu, a sve je snažno osenčeno otvorenom ili prikrivenom književnom i kulturnom podlogom. Stojanovićeva knjiga ima složenu strukturu, čemu doprinose i lajtmotivi, kojima se otvaraju pitanja o istoriji i sugeriše vera u umetnost, navodi se u obrazloženju žirija, koji su tvorili Aleksandar Jovanović (predsednik, Mladen Šukalo, Goran Radonjić, Jelena Marićević Balać i Nebojša Lazić.

Podsetimo, Banatski kulturni centar iz Novog Miloševa i Udruženje „Sumatra“ iz Novog Sada, uz podršku Matice srpske, Zadužbine „Miloša Crnjanskog“ iz Beograda i Kulturnog centra Vojvodine „Miloš Crnjanski“ iz Novog Sada, osnovali su manifestaciju Dani Miloša Crnjanskog koja je lane prvi put održana. U okviru ove manifestacije, a u spomen na autora „Seoba” i njegov romansijerski opus, Matica srpska je osnovala stalnu godišnju nagradu pod imenom „Beskrajni plavi krug“, koja će se dodeljivati za najbolji roman napisan na srpskom jeziku.

Naša najstarija književna, kulturna i naučna institucija decenijama je negovala priznanja za poeziju, esejistiku, književnu istoriografiju... ali u Matičinom sistemu nagrađivanja nije bila pokrivena i „velika matura svake književnosti“ – roman. Stoga je i ustanovljena Nagrada „Beskrajni plavi krug”, uz ideju da, s jedne strane čuva spomen na Miloša Crnjanskog i njegovo delo, a sa druge da nagrađivanjem književnih dela objavljenih na srpskom književnom prostoru daju podstreka razvoju književnosti.

„Beskrajni plavi krug” biće ovogodišnjem laureatu uručen u okviru Dana Miloša Crnjanskog, u subotu, 28. novembra, na Kamernoj sceni Srpskog narodnog pozorišta u 16 časova.

Sama manifestacija počinje 27. novembra Pesničkim uzdarjem Milošu Crnjanskom, kojem će od 18 časova u Matici srpskoj okupiti Rastka Lončara, Miloša Markova, Stefana Basarića, Branislava Čurčova, Dušana Karabasila, Milenu Kulić, Lazara Biorca i kantautora Nemanju Nešića. Subotnji program Dana otvara u 10 časova okrugli sto u Matici srpskoj „Putopisi Miloša Crnjanskog”, na kojem će, među ostalim govoriti Slobodan Vladušić, Vladimir Gvozden, Dragan Prole, Jelena Marićević... Nakon uručenja Nagrade, na Kamernoj sceni SNP-a odlomke iz „Romana o Londonu” govoriće glumci Tijana Marković i Dušan Vukašinović, a delove poeme Zorana Đerića „Senke M. Cr.” glumac Grigorije Jakišić. 

Želeli bismo da Beskrajni plavu krug dugo traje, da ustanovi jedan dobar sistem vrednosti, vezan za srpski roman, i da to temeljno utiče na to da ona stvaralačka paradigma, koju otelotvoruje Miloš Crnjanski, bude vrlo stabilna u srpskoj književnosti i da se, kako je to on rekao tridesetih godina prošlog veka, ne izgubimo ni u koloniji strane knjige, niti da ono što jeste nekakav domaći sistem kodova naše kulture tako konzerviramo da on ne bude sposoban za dalje promene, poruka je predsednika Matice srpske prof. dr Dragana Stanića.

U užem izboru su bili i romani: Izbledele duše Mladena Jakovljevića (Akademska knjiga, Novi Sad 2019), Velelepota sekunde: roman sa akrostihom Nenada Gugla (Bit izdavaštvo, Čačak 2020) i Sloboda govora Vladana Matijevića (Laguna, Beograd 2020). Inače, prvi laureat nagrade “Beskrajni plavi krug” bio je zrenjaninski pisac Slobodan Mandić, koji je priznanje zavredeo za roman “Banatski palimpsesti” u izdanju “Agore” i Gradske narodne biblioteke “Žarko Zrenjanin” iz Zrenjanina.

M. Stajić