Porodična penzija i vanbračnim partnerima

Naime, Ustav Srbije iz 2006. godine izjednačio je vanbračnu i bračnu zajednicu, ali po Zakonu o PIO, vanbračni partner nije imao pravo na porodičnu penziju. Izmenama i dopunama se to pravo vanbračnog supružnika ponovo uvodi pod uslovom da je vanbračni brak, odnosno vanbračna zajednica, trajala najmanje tri godine ili ako s umrlim supružnikom, odnosno korisnikom prava, ima zajedničko dete. Pravo na porodičnu penziju moći će ostvariti i supružnik iz razvedenog braka i vanbračni partner  posle prestanka zajednice života vanbračnih partnera, ako im je sudskom presudom utvrđeno pravo na izdržavanje.

Dakle, pomenutim izmenama zakona izjednačavaju se bračna i vanbračna zajednica. Postojanje vanbračne zajednice dokazuje se u parničnom postupku, što znači da prvo vanbračni partneri moraju sudski dokazati da su živeli duže od tri godine u vanbračnom braku ili zajednici pa tek onda podnositi zahtev za porodičnu penziju.

Iz obrazloženja koje je Vlada Srbije uputila poslanicima Skupštine Srbije, vidi se da će uvođenje tog prava vanbračnih partnera dovesti do priširenja kategorije onih koji imaju pravo na porodičnu penziju. Po poslednjim poznatim podacima, u Republičkom fondu PIO su isplaćivane porodične penzije za 342.432 korisnika, od čega za bivše zaposlene 304.343, samostalne detatnosti 17.778 i poljoprivrednike 20.311.

Jedna od novina izmena i dopuna Zakona o PIO jeste da se isplata i visina naknade pogrebnih troškova uređuje posebnim poglavljem, odnosno briše se kao pravo iz penzijskog i invalidskog osiguranja za slučaj smrti, jer suštinski ne pripada penzioneru već licu koje snosi troškove sahrane.

Od sada će Fond PIO isplaćivati novac licu koje je platilo troškove sahrane penzionera i za to ima originalni račun, a naknada pogrebnih troškova usklađivaće se na isti način kao i penzije.

Penzioneri čine više od 24 odsto stanovništva Srbije, a sve izmene koje su predložene dopunjenim Zakonom o PIO imaće uticaj na sva penzionerska domaćinstva. Predloženom izmenom načina usklađivanja opšteg boda  država želi da održi standad novih penzionera. Poslednjih godina prosečno se godišnje penzioniše oko 85.000 radnika.

Upravo zbog toga predlaže se izmena formule na osnovu koje se usklađuje opšti bod, kao elemenat koji se koristi kod izračunavanja početne visine penzija. Visina penzija se u Srbiji obračunava na osnovu podataka iz celog radnog veka. Oni se pretvaraju u lične bodove, koji pokazuju takozvanu radnu istoriju pojedinaca. Njihovim množenjem opštim bodom dobija se visina penzije. Opšti bod je potrebno usklađivati da bi se izbeglo da visina penzija novih penzionera protekom vremena bude obezvređena u odnosu na prvu penziju korisnika iz prethodnih godina. Do sada se opšti bod usklađivao na isti način i u istim intervalima kao i penzije. U slučaju da penzije rastu sporije od rasta zarada, stopa po kojoj penzija zamenjuje zaradu, takozvana stopa zamene, opada tokom vremena, tako da su korisnici koji se penzionišu u kasnijim godinama u nepovoljnijem položaju u pogledu očuvanja standarda koji su imali pre penzionisanja.

Ljubinka Malešević