Begeč se može pohvaliti bogatom istorijom

Mr Slobodan Prodić u svom delu „Begeč – osvrt u prošlost” navodi da je, zahvaljujući arheološkim istraživanjima realizovanim u drugoj polovini 20. veka poznato da su na prostoru današnjeg Begeča postojala naselja još od vremena praistorije.

– Prostori Panonije, pa i Begeča, još u antičko doba bili su naseljeni – kaže profesor istorije, inače Begečanin, Petar Petrov. – Prva plemena koja su se ustalila i živela na ovim prostorima, iako još nema pomena o nekom nastanku naselja, bili su keltsko pleme Skordisci. Radi se o periodu od kraju četvrtog veka pre nove ere do 15. godine pre nove ere, dok ih nisu pokorili Rimljani. Prvo naselje na tom prostoru, ali ne pod imenom Begeč već Onagrinum Kastelum, nazire se krajem trećeg veka nove ere, kao rimsko utvrđenje. Imalo je povoljan geografski položaj i predstavljalo isturenu izvidnicu.

Po Petrovljevim rečima, naselje koje je bilo na potesu sadašnjeg Begeča zvalo se Kuva. Prva arheološka istraživanja rađena su 1902. godine i od tada u još nekoliko navrata. Nakon poslednjeg istraživanja 1979. godine, preko važnog otkrića napravljen je nasip.

– Prvi pomen imena Begeč danas se definiše u dva pravca – priča Petrov. – Neka narodna verovanja su da su prvi Begečani u ustari begači, odnosno ljudi koji su bežeći od proklete Jerine, žene despota Đurađa Brankovića, koja je bila surova prema graditeljima Smederevske tvrđave, došli do ovih prostora i tu se naselili. Međutim, ako bacimo kritički osvrt na izvore i neke pokazatelje poput turskog deftera iz 1424. godine, kada se govori o postojanju naseljenog mesta Begeč, znamo da je naselje bilo tu i pre vladavine proklete Jerine. U turskom defteru naselje se pominje kao Beg-eč, odnosno begovo naselje, a Turci su tada tu svraćali samo kao trgovci jer je Begeč bio pod Ugarskom.

U knjizi autor navodi da su, po svemu sudeći, osim rimokatoličkog življa, od 1389. godine pa sve do propasti Srpske despotovine, te prostore sve više naseljavali pravoslavni Srbi. Stanovnici srednjovekovnog Begeča su prevashodno bili okrenuti poljoprivredi, da bi tako najbolje iskoristili prirodne resurse i svom potomstvu obezbedili najnužnije za život. Osim toga, zbog blizine Dunava, bili su usmereni i na ribolov, a koristili su i lovačke sposobnosti dođu do divljači. Kasnije u 18. veku, dosta se razvilo stočarstvo, a stoka se koristila kako u ishrani, tako i za obradu zemlje. Najviše su gajili goveda i konje.

– Imanje Vizić se pominje još 1408. godine, a od 1804. do 1925. bilo je u vlasništvu porodice Kotek, kada prelazi u vlasništvo porodice Kovačević, koja se i danas vodi kao vlasnik – kaže naš sagovornik. – Begeč je prvo pripadao Srem. Početkom 19. veka došlo je do velike poplave, te se i naselje s prostora današnje Begečke jame pomera na sadašnje mesto.

Kako kaže naš sagovornik, u istorijskom Begeču ljudi su živeli u zemunicama, staništima koja su se najvećim delom nalazila u zemlji i koja su pre svega bila najjeftinija i najjednostavnija za izgradnju. Najvažniji deo je predstavljalo ognjište, gde se nekada kuvalo i grejalo u hladnim zimskim danima. Krov su pravili od materijala kojeg je bilo u dovoljnim količinama, poput drveta, trske i slično. Kasnije, u 19. veku, zemunice su zamenile „nabijače”, tipične vojvođanske kuće, sačinjene od prirodnih materijala poput blata, drveta, trske, goveđeg izmeta i slično.

– Kroz istoriju, Begeč se odlično razvijao i selo je u konstantnom porastu, od broja stanovnika do razvoja poljoprivrede – kaže Petrov. – Tipičan primer je da Begeč proizvodi daleko više šargarepe nego neke države zajedno, podignute su hladnjače i objekti za čuvanje šargarepe, koja je postala brend sela, i uopšte povrća, što doprinosi daljem razvoju sela.

Osim po šargarepi, danas je Begeč poznat po mnogo čemu: Park prirode „Begečka jama” predstavlja prirodni biser po kojem je to selo nadaleko poznato. Za njega veže i „Čarda kod Braše”, za koju se smatra da je jedna od najboljih u

Vojvodini. Osim toga, selo se konstantno obnavlja, da bi odgovorilo izazovima 21. veka. Trebalo bi da se domaćinstva u Begeču priključe na kanalizacionu mrežu već naredne godine jer se završetak izgradnje prečistača otpadnih voda očekuje do kraja oktobra. Osim toga, završena je i biciklistička staza Futog–Begeč koja, između ostalog, ima i turistički potencijal, a šta će biti u budućnosti, ispričaće neke druge generacije koje dolaze.

Dok smo razgovarali s Petrom Petrovim iz Begeča, njegov otac Gavra pričao nam je o znamenitim ličnostima Begeča. Najpre treba spomenuti velika fudbalska imena, poput Vujadina Boškova, Lazara Vasića, Milana Pavkova i Radomira Krstića. I nekadašnji fudbaler Milan Mutibarić, koji je poginuo 1968. godine, bio je Begečanin.

– Naš prvi komšija Milan Vasić bio je austrougarski podoficir u Prvom svetskom ratu koji je u Cerskoj bitki ceo vod Srba preveo na našu stranu – priča Gavra Petrov. – Sticajem okolnosti je došao do Krfa i poginuo prilikom proboja Solunskog fronta. Sahranjen je na Zejtinliku u Solunu. Nekada je u Begečkoj jami bila škola koju je pohađao čuveni mitropolit Stevan Stratimirović, iako je rodom iz Kulpina. Znameniti Begečanin je i vladika Dorotej Mutibarić.

        I. Bakmaz

Projekat „Prigradska naselja - od osnivanja do budućnosti” je sufinansirao Grad Novi Sad, a stavovi izneti u podržanom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva