U prvih pola godine najviše njiva vraćeno u Vojvodini

Osim toga, Agencija je u prvoj polovini godine vratila još 84 hektara, 56 ari i 51 kvadratni metar neizgrađenog građevinskog zemljišta, tako da je sada starim vlasnicima ili pravnim naslednicima u Srbiji vraćeno ukupno 432 hektara, 96 ari i 33 kvadrata. U istom periodu, po podacima Agencije za restituciju, vraćeno je 256 hektara, 22 ara i 23 kvadrata šumskog zemljišta, tako da je od početka vraćanja oduzete imovine ukupno vraćeno 5.638 hektara, sedam ari i 80 kvadrata tog zemljišta. Kada je reč o vraćanju oduzetih njiva, starim vlasnicima ili pravnim naselednicima za prvih šest meseci ove godine vraćeno je 11.716 hektara, 95 ari i sedam kvadratnih metara, tako da je sada ukupno naturalno vraćeno 51.750 hektara, 66 ari i 17 kvadrata.

Najviše poljoprivrednog zemljišta u proteklo pola godine vraćeno je u Vojvodini, i to u okolini Bačke Topole, Bečeja, Srbobrana, Sente i Novog Kneževca.

Pre 13 godina, kada je bio rok za podnošenje prijave za povraćaj oduzete imovine Agenciji za restituciju, stari vlasnici ili njihovi naslednici potraživali su oko 100.000 hektara njiva oduzetih posle Drugog svetskog rata, 796 fabrika, 958 mlinova, 1.223 salaša, 726 magacina, 548 ciglana, 290 hotela, 122 rudnika, 107 štamparija, 88 bioskopa, 42 hidroelektrane, 12 vodenica, tri broda i 634 grobna mesta.

Zakon o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju ne predviđa vraćanje podržavljenih preduzeća, u koje spadaju i rudnici, ali i mnogi hoteli, kao što je „Putnik” u Novom Sadu ili „Beograd” u Beogradu. Oni su oduzeti po Zakonu o nacionalizaciji privrednih preduzeća iz 1946. godine. Ipak, neka preduzeća i hoteli su, u slučaju da njihovi posleratni vlasnici nisu bili pravna lica već fizička, proteklih godina vraćeni starim vlasnicima ili naslednicima.

Prva rešenja o naturalnom vraćanju imovine doneta su 2012. godine, a do sada je Agencija za restituciju gotovo privela kraju naturalnu restituciju. Podaci pokazuju da je najmanji rezultat u vraćanju imovine zabeležen kod poljoprivrednog zemljišta, što koči proces komasacije u mnogim opštinama. Komasacija je i u mnogim vojvođanskim opštinama kamen spoticanja za restituciju jer je procedura vraćanja oduzetih njiva takva da podnosiocu zahteva najpre treba da se vrate njive u katastarskoj opštini u kojoj su bile pre oduzimanja, a ako to nije moguće, dobija parcele iz drugih katastarskih opština na području iste lokalne samouprave. Ako se dogodi da ni u jednoj katastarskoj opštini nema dovoljno komasiranog zemljišta za povraćaj, onda se traži u susednim lokalnim samoupravama.

Po Zakonu, preduzeća ne mogu fizički biti vraćena jer su u proteklim decenijama privatizovana, odnosno prodata fizičkim licima.

Stari vlasnici ili pravni naslednici, koji od države traže povraćaj stotina preduzeća, moraće da se strpe do 2021. godine, kada počinje isplata prve rate državnih obveznica. Pre toga, svakako, Agencija za restituciju treba da donese rešenje o obeštećenju starih vlasnika za određena preduzeća, a koliko je poznato, do sada je to učinjeno samo u jednom zahtevu.

Zakonom je predviđeno da imovina koja bivšim vlasnicima ili njihovim naslednicima ne može biti vraćena u naturi bude isplaćena državnim obveznicama. Po prošlogodišnjim izmenama Zakona o vraćanju oduzete imovine, prva rata državnih obveznica trebalo bi starim vlasnicima ili naslednicima da stigne 15. decembra 2021. godine, s tim što bi akontacija od deset odsto iznosa utvrđenog za obeštećenje, bila uplaćena 15. decembra naredne godine.

Država je za obeštećenje za oduzetu imovinu posle Drugog svetskog rata izdvojila dve milijarde evra, a pojedinačno se najviše može dobiti 500.000 evra, bez obzira na to o kolikoj oduzetoj imovini je reč.

LJ. Malešević