Prva u Vojvodini: Višemesna hiperbarična komora u Subotici
SUBOTICA: Male zemlje kao što je Srbija, kada je o medicini reč, ograničene što brojem stanovnika, što svojim ekonomskim potencijalima, pa sledstveno tome i finansijskom nejakošću svog zdravstvenog sistema, često su u (ne)prilici da pojedine složene dijagnostičke, terapijske i operativne tretmane za koje je neophodna izuzetno skupa oprema ne mogu da priušte svojim građanima, pa se ili oslanjaju na upućivanje pacijenata u razvijenije zemlje (što isto košta) ili izlaz traže u raznim oblicima nadopunjavanja i saradnje privatnog i javnog sektora.
Kako je ulaganje privatnog kapitala u sistem javnog zdravstva postao sve češće rešenje ovog problema srpskog zdravstva, tako je u krugu subotičke bolnice, na korist i zadovoljstvo pacijenata severne srpske pokrajine pre svega, pre nekoliko dana otvorena i prva višemesna hiperbarična komora u Vojvodini.
Hiperbarična medicina kao specifična medicinska disciplina koja proučava i u praksi primenjuje povoljne terapijske efekte kiseonika pod povišenim pritiskom i atmosfere povišenog pritiska uopšte i koja se zasniva na prirodnom leku, čistom medicinskom kiseoniku koji se primenjuje pod uvećanim pritiskom (većem od atmosferskog koji na površini mora iznosi jedan bar) u hiperbaričnim komorama, relativna je novost na našim prostorima na kojima su njeni rodonačelnici bili 1970. godine dr Stracimir Gošović sa splitskog Instituta za pomorsku medicinu ratne mornarice JNA, dok četiri godine kasnije dr Nikola Dekleva pri KBC Zemuna osniva prvi Hiperbarični centar u Srbiji. Naime, svetski počeci vezuju se za daleku 1662. godine i njenog rodonačelnika, britanskog sveštenika Henšoa koji je konstruisao neku vrstu preteče današnje barokomore, „domicilium“, zatvorenu komoru sa ventilima za kontrolu protoka vazduha koja je korišćena za stvaranje hiper i hipobaričnih uslova. Zbog niza nemedicinskih razloga ova grana medicine je zanemarivana pa se i danas često može naići na oporu šalu da je hiperbarična medicina zapravo „medicinska Pepeljuga“, pošto u njenoj primeni svoju profitabilnu ulogu ne vide farmakološke kompanije kao svojevrsni finansijerski motori razvoja moderne medicine.
Udisanjem hiperbaričnog, odnosno kiseonika u uslovima povećanog atmosferskog pritiska, dobijemo do 20 puta više kiseonika rastvorenog u krvi nego udisanjem vazduha prilikom „normalnog“ disanja i tri do četiri puta više nego udisanjem stoprocentnog kiseonika na normalnom pritisku. Difuzijom iz ovako kiseonikom obogaćene plazme velikom brzinom se otklanja lokalna i opšta hipoksija, odnosno stanje smanjene količine kiseonika u ćelijama i tkivima koje uzrokuje poremećaje u funkcionisanju organa, sistema i ćelija, kaže subspecijalista upravo ove grane medicine s višegodišnjim iskustvom, dr Aleksandar Gajić koji je i osnivač subotičkog hiperbaričnog Centra u kojem se nalazi najnovija višemesna hiperbarična komora u kojoj u jednom momentu hiperbaričnu oksigenoterapiju može da prima čak 12 pacijenata. Kako dodaje, izlažući se delovanju hiperbaričnog kiseonika, organizam reaguje stvaranjem određenih adaptibilnih reakcija, koje se manifestuju promenama u njegovim metaboličkim procesima.
Te reakcije su instrument pomoću kojeg se realizuju brojni pozitivni učinci kiseonika usmereni na stabilizaciju homeostaze, a pri tome se, pod uticajem povišenog pritiska, ne menjaju hemijske i biološke osobine kiseonika, već se samo menja karakter i intenzitet biohemijskih reakcija unutar organizma, pojašnjava naš sagovornik.
Već sam spisak indikacija pri kojima je uspešno primenjuje hiperbarična oksigenoterapija, ne potpuno bez razloga, navodi na pomisao da se radi o svojevrsnom medicinskom Svetom Gralu, pošto se najbolji efekti postižu u slučajevima oboljenja krvnih sudova kod dijabetičara ali i drugih pacijenata, polineuropatija, nekroze tkiva nakon zračenja, svih vrsta sporozarastajućih rana te sportskih i drugih povreda. Ostale indikacije kod kojih terapija kiseonikom daje značajne efekte su i iznenadna gluvoća, gubitak vida, migrenozne glavobolje, Kronova bolest i ulcerozni kolitis, kao i slučajevi težih infekcija mekih tkiva i kostiju. Pored brojnih, isključivo medicinskih, razloga za korištenje hiperbarične komore koja lekovito i blagotvorno deluje na razna oboljenja i izmenjena stanja ili oštećenja tkiva, ova terapija je izuzetno uspešna i kod sportista kod kojih deluje ne samo na brži oporavak nakon povreda, već i brže sticanje psihofizičke kondicije uklanjanjem mlečne kiseline i drugih produkata metabolizma u mišićima u toku intenzivnog rada. Primenjena, neposredno pre izlaganja većim naprezanjima, čak i nekoliko sati nakon terapije hiperbarična oksigenoterapija povećava radnu sposobnost za oko 20 procenata, a izdržljivost za čak 35 odsto u šta su prvi imali priliku da se uvere i stručni štab i prvotimci subotičkog FK „Spartak“.
Kiseonik pod povećanim atmosferskim pritiskom ima svoju primenu i u brojnim kozmetičkim tretmanima, ali i kod biznismena gde deluje psihostabilizacijom stresom narušenih procesa, i smanjenjem faktora rizika kao što su hipoksija, visok nivo šećera, masnoće u krvi..., pa ne treba da čudi da je vreme pravog procvata hiperbarične medicine pred nama.
Milić Miljenović
