Letovanje na Malti: Više je od sunčanja i kupanja u tirkiznoj vodi

Jedna od malteških legendi kaže da njihovo najveće ostrvo stoji u moru na tri kraka i da će jednog dana oni pući, a ostrvo potonuti. S obzirom na to koliko se gradi na Malti, kao i koliko se ljudi doseljava, taj scenario nije neverovatan, ali sve dok ovo ostrvo čuvnih vitezova čvrsto stoji na svoje tri noge, ono je pravi turistički, kulturni i istorijski raj.

Malteški arhipelag ima tri naseljena ostrva, Maltu, Gozo i Komino, kao i tri nenaseljena: Sveti Pavle, Kominoto i Filfa. Iako su uglavnom kamene plaže, ulazak u vodu je pristupačan, jer su svuda postavljeni držači ili stepenice, a kamena obala obezbeđuje kristalno čistu vodu u kojoj je kupanje pravo uživanje. Oni koji vole peščane plaže idu u Melihu, Gnejn Tufihu (Zlatnu jabuku) i na još nekoliko mesta na ostrvu, kao i na dve božanstvene plaže na ostrvu Komino, do kojih se stiže brodićem, a najpoznatija i najpopularnija je Plava laguna.

Zaljubljenici u istoriju mogu da provedu ceo odmor ne odlazeći na plažu, jer je neverovatna prošlost ove države. Ona seže daleko u praistoriju, te se smatra da su oko 4.000 godina pre Hrista porodice sicilijanskih farmera došle na Maltu i donele svoju kulturu, ali i podigle impozantne hramove. To su monolitni hramovi Hadžar Im i Mnajdra iz 2.700. godine pre nove ere, Hipogeum koji datira od 4.100 do 2.500 godine PNE, hramovi u mestu Taršin iz 2.200 godine pre Hrista, kao i hramovi u blizini mesta Mdžar, Ta Hagrat iz 3.600 godina pre nove ere, sa tragovima civilizacije starim 7.000 godina i Skorba hramovi iz istog perioda. Zanimljivo je da je civilizacija koja je podigla ove spomenike nestala oko 1.800 godine PNE, te stoga mnogi povezuju Maltu sa legendom o Atlantidi. Na ostrvu su svoj trag ostavili i stari Rimljani, Arapi, Feničani, vitzovi Reda Svetog Jovana, koji su i podigli Valetu, sada glavni grad, a potom i Francuzi, Englezi...

Na mnogo toga su ponosni Maltežni, ali možda najviše na činjenicu da su hrišćanstvo primili od Svetog Pavla. Naime, kada je on išao brodom u Rim na suđenje, doživeo je brodolom na Malti 60. godine nove ere. Ostrvo na kojem je doživeo brodolom danas nosi njegovo ime, tu mu je podignut i spomenik. Ime ovog apostola nosi i zaliv, kao i mesto na obali, San Paul il-Bahar.

Nekadašnja prestonica Malte, Mdina, nastala je kada su Arapi nekadašnji rimski grad, Melitu, podelili na dva dela. Tvrđavu koju su nazvali Mdina, grad, i staro naselje koje su nazvali Rabat, predgrađe. Još uvek su sačuvane zgrade, crkve i palate iz 14. i 15. veka. Nakon brodoloma, Sveti Pavle je upravo u Rabatu proveo tri meseca i tu je nastala prva hrišćanska zajednica na ostrvu. Tu mogu da se vide katakombe Svetog Pavla i Svete Agate, rimska vila - Domus Romana i brojni drugi spomenici. U središnjem delu ostrva je i Mosta, gradić poznat po okrugloj crkvi, Rotunda, inspirisanoj Parteonom iz Rima. Tokom Drugog svetskog rata, 1942. godine, na crkvu je tokom mise pala bomba, ali nije eksplodirala.

I u Valeti je svaki korak istorija. Grad je osnovao veliki majstor Reda viteza Svetog Jovana Žan de la Valet. Valeta je postala prestonica 1571. godine, a završena je 1796. godine. U njoj je čuvena katedrala Svetog Jovana, brojni muzeji, palate, pozorište iz 1731. godine, Manoel teatar, palata Velikog majstora, tvrđava Svetog Elma koju su osnovali vitezovi 1551. godine...

Maltežani govore malteški, semitski, kao i engleski jezik, ali se na ulicama i plažama čuju španski, francuski, italijanski, ruski, japanski, nemački i brojni drugi jezici. Međutim, od njima stranih jezika  jedan od najčešćih je srpski. Kažu da smo među najvećim, ako ne i najveća zajednica stranaca, naročito na severu ostrva, u Sent Polu, Budžibi i Auri. Toliko nas ima da se ovih dana otvara kafić “Naša priča” u Budžibi, a u više prodavnica mogu da se kupe srpski proizvodi, naše kafe, keksovi, začini, slatkiši, grickalice, pivo.

Sestrinsko ostrvo Gozo



Do Gozoa se stiže brodićem, a u lučkom gradu Mdžar, za pet evra može da kupi ulaznica za minibus, koji vodi do najvećih atrakcija ovog sestrinskog ostrva. To je svakako mesto gde je bio Azur vindou, koji je nestao u oluji početkom prošle godine i gde je snimana prva sezona “Igre prestola”. Obilazi se i crkva Ta pinu, mesto hodočašća mnogih hrišćana u kojoj je kapelu oslikao Amedeo Peruđino. I Gozo ima stare hramove, Gigantske hramove, iz 3.600. godine PNE. Zanimljiva je i prestonica Gozoa, Viktorija, sa starom tvrđavom i zanimljivom pijacom u podnožju.

Turistima nije teško da se snađu na ostrvu, jer je javni prevoz dobro organizovan. Karta u autobusu košta u sezoni dva evra, ali ona važi naredna dva sata u bilo kojem drugom autobusu u koji se presedne. Postoji mogućnost i kupovine pokazne karte, talinje, koja važi sedam dana od dana kupovine. Jedna vrsta talinje uključuje i izlet do ostrva Komino, kao i više vožnji ferijem od Valete do Slime, što je svakako dobra opcija. U svakom autobusu na displeju se najavljuje naziv sledeće stanice, kao i krajnja destinacija linije.

Uz pomoć aplikacije može da se zna tačno vreme dolaska autobusa na stanicu. Jedina mana prevoza je što prestaje oko 22 sata, a počinje od pet sati ujutro, te se iz noćnih izlazaka vraća ili peške ili taksijem. Naravno, mogu i da se iznajme bicikli, skuteri ili kola, ali se u ovoj zemlji vozi levom stranom, te je potrebna velika koncentracija i pažnja, što mnogim kontinentalcima ne polazi lako za rukom.

Ljubica Petrović