76. godišnjica racije u Južnoj Bačkoj: Sećanjem protiv zločina
Crkvenim pomenom u pravoslavnom hramu Prenosa moštiju Svetog oca Nikolaja i polaganjem venaca ispod spomen-ploče na zgradi opštine u Žablju je juče centralnim pomenom obeležena 76. godišnjica zloglasne januarske Racije u južnoj Bačkoj, koja je počela 4. januara 1942. godine i za tri nedelje odnela više od 4.000 života civila, među kojima je bio veliki broj žena, dece i staraca.
Parastos žrtvama Racije služio je episkop bački Irinej uz sasluženje velikog broja sveštenika te eparhije, nakon čega je u propovedi naglasio da se ne sme zaboraviti stradanje nevinih ljudi, ali da nije dovoljno samo čuvati uspomenu na njih već treba i govoriti o tim strašnim događajima da se nikada više ne bi ponovili.
Predsednik Pokrajinske vlade Igor Mirović poručio je na skupu ispred zgrade opštine Žabalj da je neophodno suočiti se s prošlošću da bi se izbeglo da se takvi strašni događaji ponove u budućnosti.
"Svim nevinim žrtvama tog strašnog i obezljuđenog vremena odajemo zasluženu poštu, s istim porukama koje danas šaljemo iz Žablja: da mržnja više nikada ne sme da ovlada ljudskim dušama, a nevina krv da isprlja bilo čije ruke i da nikada više ne sme da bude ni zločina, ni osvete – rekao je Mirović. – Svaka nevina žrtva zaslužuje pomen i poštovanje, a nijedan zločin ne može da ima ni opravdanje ni pomilovanje."
On je naglasio da je i u vremenu bezumlja i zločina bilo ljudi koji su se držali časti i reči, pominjući predsednika mađarske vlade grofa Pala Telekija koji je izvršio samoubistvo jer je Mađarska Mikloša Hortija, sklapajući pakt s Hitlerom, pogazila dokument o večnom prijateljstvu s Jugoslavijom. Pomenuo je i Endrea Bajči Žilinskog, poslanika mađarskog parlamenta koji je 19. januara 1942. godine javno govorio o strašnom zločinu koje su mađarske trupe počinile u Bačkoj, u kojem su stradali i žene i deca, i tražio da se odgovorni najstrože kazne.
"Sve su nam to putokazi časti kojih treba da se držimo. Zato i jeste izuzetno važno da se, uvek i na svakom mestu, zajedno suprotstavljamo makar i najmanjim naznakama nacionalne ili bilo koje druge mržnje i da se odlučno i dosledno borimo protiv svega što ponovo može da nas suprotstavlja i deli", istakao je Mirović.
Predsednik opštine Žabalj Čedomir Božić izjavio je da je 4. januara 1942. godine okupator otpočeo svoj krvavi pir, nezapamćen na ovim prostorima.
" Kao što se znaju imena svake nevine žrtve, znaju se i imena zločinaca. Zato teret savesti ne možemo nametati jednom narodu – poručio je Božić, dodajući da, spominjući se brojnih nevinih žrtava stradalih samo zato što su pripadali drugom narodu i veroispovesti, „učinimo sve da se taj zločin ne ponovi, niti da ode u zaborav“.
Mađarske snage Mikloša Hortija u Drugom svetskom ratu, koje su, nakon kapitulacije Kraljevine Jugoslavije, preuzele kontrolu nad Bačkom, počele su organizovanu akciju likvidacije mahom srpskog stanovištva u Šajkaškoj oblasti oko Božića, počev od Tucindana, 4. januara, a kao povod su iskoristili vojnički okršaj s malobrojnim Šajkaškim partizanskim odredom. Racija je sprovedena između 4. i 29. januara 1942. godine, otpočela je u Šajkaškoj oblasti, nastavila se u Novom Sadu i završila u Bečeju. Tokom nje su mađarske okupacione snage na najsvirepiji način ubile i pod led bacile više od 4.000 Srba, Jevreja i Roma.
A. Savanović
