Oaza u zrenjaninskoj Palati pravde kutak za sove
ZRENJANIN: Mnogi nisu imali priliku da vide dvorište zrenjaninske Palate pravde, u kojoj su smešteni svi sudovi i sva tužilaštva, iako se prava mala oaza prirode nalazi u samom centru grada. Zahvaljujući drveću i tome što je „ušuškano” između zidova zgrade, ovo dvorište je poznato kao zimovalište sova utina – Asio otus.
Smeđe sivo obojeno perje sovi omogućava da ostaje neprimećena u krošnjama drveća u dvorištu zgrade suda. Sova je strogo zaštićena vrsta, pa je zakonom zabranjeno njeno ubijanje, hvatanje, uznemiravanje i uništavanje staništa.
Inače, zgrada suda u Zrenjaninu se nalazi u Ulici 2. oktobra broj 1. Sagrađena je u periodu od 1906. do 1908. godine. Projektovao ju je budimpeštanski arhitekta Šandor Ajgner koji je dobio prvu nagradu za projekat zgrade Županijskog suda i zatvora na raspisanom konkursu Ministarstva pravde Austrougarske monarhije.
U poslednje tri decenije 19. veka, do Prvog svetskog rata, širom Austrougarske monarhije podizane su zgrade pravosudnih organa. Sudske palate (Županijski i Sreski sudovi) i zatvorske zgrade podizane su po pravilu zajedno i činile su zatvoren kompleks.
Palata je monumentalna dvospratna građevina podužne osnove u obliku nepravilnog ćiriličnog slova P, sa veoma izduženim uličnim krilom. U arhitekturi zdanja preovlađuju elementi stila neoromanike, a izgrađena je u periodu kasnog istorizma. Nakon sto godina od izgradnje, zgrada suda i zatvora u Zrenjaninu uspešno zadovoljava istu namenu.
Pored istorijske i arhitektonske vrednosti, zgrada ima izuzetnu ambijentalnu vrednost, skreće pažnju svojim dominantnim položajem u prostoru oko jezera i Malog mosta. Palata pravde u Zrenjaninu stavljena je pod zaštitu Republike Srbije i proglašena je za spomenik kulture 1972. godine, a od 1991. godine za spomen kulture od velikog značaja.
Ž. Balaban