Odnosi francuskog i srpskog intimizma na izložbi u Galeriji Matice srpske

Postavka predstavlja umetnička dela srpskih slikara prve polovine 20. veka – Marka Čelebonovića, Ljubice Cuce Sokić, Peđe Milosavljevića, Nedeljka Gvozdenovića, Ivana Tabakovića i drugih koji su prihvatili i u skladu s ličnim senzibilitetom preoblikovali slikarstvo francuskog intimizma. Ova izložba je prilika da se vide najvrednija dela intimističkog prosedea, s obzirom na to da su, pored slika iz GMS i Spomen zbirke Pavla Beljanskog, izloženi i radovi koji se čuvaju u Galeriji SANU, Kući legata, kao i u privatnim kolekcijama. Na izložbi će, uz upravnicu GMS dr Tijanu Palkovljević Bugarski, govoriti i autorka postavke dr Dijana Metlić, a otvoriće je Kristin Moro, ambasadorka Francuske u Srbiji.

Po rečima dr Dijane Metlić, ova dela su odgovor umetnika na stvarnost koja ih je u četvrtoj deceniji 20. veka ugrožavala i iz koje su se povlačili u dom kao jedino utočište. Upravo usled topline koja zrači iz tih prizora, tišine ostvarene pomoću hromatske ravnoteže i umirene game, intimizam prekoračuje geografske, vremenske, nacionalne i bilo koje druge ustanovljene odrednice. Fizički prostori intimizma psihološki su prostori umetnikovog bića.

Od početka dvadesetih godina pa sve do kraja četvrte decenije prošlog veka u Parizu se formirao krug srpskih umetnika. Nakon rata, po rečima Dijane Metlić, generacije slikara, među kojima su bili i srpski umetnici intimističkog opredeljenja, tražile su utočište u civilizacijskim tekovinama i sigurnost u prirodi i njenom redu. Ti umetnici, u kasnijim istorizacijama objedinjeni zajedničkim imenom - intimisti ili poetski realisti, bili su pod dominantnim uticajem francuske kulture sa kojom su se upoznali u Parizu ili imali priliku da je vide na izložbama u Muzeju kneza Pavla i Paviljonu „Cvijeta Zuzorić“ u Beogradu.

– Francuska umetnost ovog vremena ka kojoj su se okretali srpski intimisti bila je prijatna i nežna i odgovarala je ukusu beogradskog građanskog sloja. Upravo ovo slikarstvo srpskih stvaralaca prožeto atmosferom spokojstva i tišine, tematski određeno gradskim pejzažom, mrtvom prirodom, enterijerom i figurom u njemu, predstavljalo je zaklon od pritisaka sredine, jedan oblik bekstva u sopstvenu sobu koja čuva od neizvesnosti spoljašnjeg sveta – navodi Dijana Metlić. – Lagano napuštajući odaje u kojima su ostavili tragove svoje egzistencije, opterećeni mislima da nisu uspeli da prikažu one aspekte života što izgledaju nebitni i efemerni, a o kojima je najteže govoriti, intimisti su ovekovečili jedan „prolazni“ svet čije su najfinije niti utkali u svoja dela, predajući nam ih nesebično kao čistu uspomenu, kao sliku koja samo njima pripada i koja se (inače) ne poklanja nikom.

Izložbu prati monografska publikacija „Slike prolaznog sveta. Odnosi francuskog i srpskog intimizma” autorke dr Dijane Metlić u kojoj su, pored umetničkih dela srpskih umetnika, reprodukovana i dela francuskih intimista iz Muzeja Orsej, Centra Pompidu i Pti Pale u Parizu. Kao odličan poznavalac srpske likovne umetnosti prve polovine 20. veka, autorka se posvetila pažljivom istraživanju francuske likovne scene ovog perioda. Kroz čitavu studiju ona prepliće francusku i srpsku umetnost praveći paralele, mapirajući moguće uticaje i ukazujući na razlike. Vrednost i novina ove knjige je u tome što ona ne predstavlja međusobno suprotstavljanje, nego preplitanje životnih puteva, tematskih i likovnih opredeljenja i sudbina francuskih i srpskih slikara epohe intimizma.

Tokom trajanja izložbe do 31. avgusta biće održana promocija te knjige i organizovana stalna kustoska vođenja kao i autorsko tumačenje izložbe. Dr Dijana Metlić će predstaviti intimističko slikarstvo u srpskoj sredini i njegov kontekst u okviru evropskog intimizma i govoriti o ključnim akterima francuske umetničke scene koji su presudno uticali na srpske umetnike i tako doprineli širenju intimističkog načina slikanja na domaćem umetničkom prostoru. Na stručnom tumačenju kustoskinja Jelena Ognjanović ukazaće, pak, na načine rada i dominantne teme kojima su bili naklonjeni slikari intimisti i predstaviti melanholični i sanjalački svet intimističke slike.

N. Popov