Manje podsticaja za visoko razvijene

No, najveća podsticajna sredstva dobijaju investitori koji ulažu  u opštine koje su prema stepenu razvijenosti razvrstane u devastirane, dok su najmanje za ona koja su u prvoj kategoriji razvijenosti. Za tu prvu grupu razvijenosti, prema konkursu Ministarstva privrede su i najveća ulaganja investitora i iznose najmanje 500.000,00 evra  uz obavezu zapošljavanja 50 novih radnika.

Javni poziv je otvoren do utroška sredstava, a država je ove godine za tu namenu izdvojila 420.000.000,00 dinara, ali se za  kriterijume o razvijenosti regiona i opština  uzima Uredba Vlade Srbije o utvrđivanju jedinstvene liste razvijenosti regiona i jedinica lokalne samouprave za 2014.godinu. Prema tom aktu, razvrstavanje regiona u Srbiji vrši se na osnovu vrednosti bruto-domaćeg proizvoda po glavi stavnovnika u regionu u odnosu na republički prosek. Kao razvijeni regioni koji ostvaruju vrednost BDP iznad vrednosti republičkog proseka smatraju se Beogradski region i Vojvodina, a kao nedovoljno razvijeni regioni čija je vrednost BDP ispod vrednosti republičkog proseka su region Šumadije i Zapadne Srbije  kao i regioni Južne i Istočne Srbije.

Mada se ovaj stepen razvijenosti lokalnih samoupravau  Srbiji koristi već nekoliko godina, neke vojvođanske opštine nisu zadovoljne “svojim mestom” u Uredbi , jer ocenjuju da im utvrđeni raspored više šteti , nego koristi i zbog toga su od Ministarstva finansija Vlade Srbije tražili da se uradi nova lista razvijenosti opština. Tako je Milan Glušac, sada predsednik Opštine Vrbas, u vreme dok je takođe bio čelnik vrbaske opštine, zatražio da se preispita status stečen ranije u ekonomski boljim okolnostima ističući da “neobjektivnim tretmanom opština Vrbas gubi mogućnost učešća na konkursima”.

- Više hiljada radnika ostalo je bez posla u poslednjih desetak godina u opštini Vrbas, čuvenom centru prehrambene industrije, s fabrikama “ Karneks”, “Vital”, “ Medela” i šećeranom “Bačka”- objašnjavao je Glušac. - Broj zaposlenih je u našoj opštini od početka privatizacije u stalnom padu. Pre sedam godina je u našoj opštini bilo zaposleno 14.559 radnika, što je činilo 52 odsto radno aktivnog ili 32 procenta ukupnog stanovništva, a sada radi 9.230 ljudi, što je nepuna dva odsto od ukupnog broja zaposlenih u Vojvodini. Prema podacima RZS u sedam naselja u vrbaskoj opštini ima znatno više penzionera nego zaposlenih. Zbog ovih i drugih ekonomskih pokazatelja treba preispitati status vrbasa kao razvijene opštine.

Opovo „najsiromašnije” u Vojvodini

Od 45 opština Vojvodine u lokalne samouprave prve grupe, a to su one čiji je stepen razvijenosti iznad republičkog proseka, nalazi se njih 11: Bačka Palanka, Beočin, Vrbas, Vršac, Kanjiža, Novi Sad, Pančevo, Pećinci, Senta, Stara Pazova i Subotica.  U drugoj grupi , čiji je stepen razvijenosti od 80 do 100 procenata republičkog proseka, ima 15 vojvođanskih opština: Ada, Bačka Topola, Bački Petrovac, Bečej, Zrenjanin, Inđija, Kikinda, Kula, Novi Kneževac, Ruma, Sombor, Sremska Mitrovica, Sremski Karlovci i Temerin. Osamnaest  vojvođanskih lokalnih samouprava svrstano je u treću grupu čiji je stepen razvijenosti u rasponu od 60 do 80 odsto republičkog proseka: Alibunar, Bač, Bela Crkva, Žabalj, Žitište, Irig, Kovačica, Kovin, Mali Iđoš, Nova Crnja, Novi Bečej, Odžaci, Plandište, Sečanj, Srbobran, Titel, Čoka i Šid. U poslednju grupu , koja označava lokalne samouprave koje su izričito nedovoljno razvijene, nalazi se samo jedna iz Vojvodine i to Opovo.

Muku sa razvrstavanjem u razvijene opštine ima i lokalna samouprava Beočin , čija se prosečna plata mesecima ističe kao najveća u Srbiji, a u stvarnosti je ona znatno manja.Čelnici beočinske opštine tvrde da su prvi zahtev za utvrđivanje nove jedinstvene liste razvijenosti regiona i jedinica lokalne samouprava podneli još 2008.godine tražeći da se Beočinu dodeli status srednje razvijene opštine. Dopis su ponovili i prošle godine  i , kako je izjavio Mitar Milinković, predsednik opštine, učiniće to i ove, jer se ne mire sa činjenicom da se Beočin iz meseca u mesec ističe kao mesto sa najvećom prosečnom platom, dok je stvarnost takva da je ona čak tri puta manja.

Republički zavod za statistiku mesečnu prosečnu zaradu izračunava prema mestu rada, a ne prema mestu prebivališta. Ukoliko bi se zaista poredio stepen razvijenosti u koje su vojvođanske opštine svrstane na osnovu Uredbe i iskazane prosečne zarade za mart dolazi se do situacije da Alibunar, koji mesecima ima najmanju prosečnu platu u Vojvodini – u martu je ona bila 30.279 dinara – jeste u trećoj grupi  razijenosti, a Opovo, čija je martovska prosečna zarada bila 35.409 dinara - je razvrstan u izrazito nedovoljno razvijenu lokalnu samoupravu. Dakle, bez obzira što je prosečna mesečna martovska plata u Opovu bila za 5.000 dinara veća nego u Alibunaru, ono se smatra manje razvijenom lokalnom samoupravom od Alibunara.

Opština Bač, takođe razvrstana u treću grupu razijenosti, u martu je imala prosečnu zaradu od 31.903 dinara, što je takođe manje od opovačke prosečne zarade. Manje od prosečne zarade u Opovu imale su i neke druge vojvođanske opštine, ali su i pored toga svrstane među razvijenije, pa samim tim i sa manjim mogućnostima da koriste državna sredstva koja se dele po osnovu razvijenosti. Uredbom je Vrbas svrstan u prvu grupu razvijenosti koja označava razvoj iznad republičkog proseka, a prosečna martovska plata bila u ovoj opštini je iznosila 39.831 dinar, što je znato manje od recimo Apatina, Rume, Sombora, Sremske Mitrovice i nekih drugih opština koje su u drugoj grupe razvijenosti jer se smatra da imaju razvijenost u rasponu od 80 do 100 procenta republičkog proseka.

Da se razvijenost meri visinom prosečnih plata,  dobar deo vojvođanskih opština bi “izgubio stasus” razvijenih, a ima i onih koji bi iz grupe manje razvijenih prešle u “viši status”. To bi delu opština otvorilo mnoga vrata i olakšalo dovođenje investitora. Mada, to ne bi trebalo i ne bi smelo da bude jedini razlog zbog kojih investitora u pojedinim opštinama nema. Jer i od sposobnosti samih opština zavisi da li će investitori u nju doći i tu im pomoć države ni uredbi nije potrebna.

Ljubinka Malešević