Obnavljanje zdanja iz doba krstaša

koji su oko 1169. podigli kanonici Sv. groba Jerusalimskog. Tim povodom u opštini su boravili i predstavnici Evropske unije, jer realizaciju projekta ukupno vrednog gotovo milion evra u najvećoj meri finansira Evropska komisija preko Delegacije EU u Srbiji (800.000 evra za radove i 90.000 evra za usluge nadzora pokriva EK, dok je nacionalno učešće na nivou 10 procenata, odnosno 89.000 evra).

– Projekat adaptacije i sređivanja ovog zdanja iz druge polovine 12. veka pripremljen je još pre dve godine i najzad smo dočekali da počnu i konkretni poslovi – kaže predsednik opštine Bač Dragan Stašević, napominjući da je u konzorcijum za rekonstrukciju, na čijem je čelu beogradski „Ornament”, uključena i jedna firma sa prostora opštine, „Slovan progres” iz Selenče. – Franjevački samostan izuzetno je značajan za turističku ponudu opštine Bač, što je dodatni razlog da mu se funkcija kulturno-istorijskog spomenika vrati na najbolji mogući način.

Podsetimo, Franjevački samostan čine Crkva Uznesenja Marije sa visokim zvonikom, kojima su sa južne strane u 17. veku prislonjena tri prostrana jednospratna trakta, natkrivena jedinstvenim krovom, sa karakterističnim bunarom u sredini. Celina je, inače, formirana u dugom periodu od čak sedam vekova, te je satkana od romaničke, gotske, renesansne, barokne i klasicističke arhitekture, sa tragovima islamske – jer je crkva tokom 16. i 17. veka bila pretvorena u yamiju.

Po slovu projekata, u planu je sanacija celokupne krovne konstrukcije i zidanih struktura zdanja, konzervacija i restauracija stolarije i izradu nove po uzoru na staru, izvođenje unutrašnjih i spoljašnjih instalacija vodovoda i kanalizacije, fekalne i atmosferske, kao i postavljanje nove elektroinstalacije, koja bi pored novog napajanja i rasvete, omogućila i instaliranje videonadzora, zaštite od atmosferskog elektriciteta i protivprovalne zaštite, kao i kompletnog sistema zaštite od požara. Predviđeno je takođe i postavljanje podnih obloga (sa očuvanjem autentičnih i dopunom oštećenih), popločavanje okolnih staza i platoa, uvođenje sistema za grejanje i rashlađivanje...

– U ceo projekat ušlo se tek nakon saglasnosti Franjevačkog samostana i Hrvatske franjevačke provincije Sv. Ćirila i Metoda u Zagrebu da se u delu prizemlja kompleksa uredi muzejsko-edukativni centar, što je potvrđeno i sporazumima i planom na kome su definisani budući sadržaji. Već je dosta urađeno na razvrstavanju materijala u muzejske zbirke, čiji će samo manji deo  biti izložen, a ostali čuvan u odgovarajućim uslovima. Planirano je formiranje stalne izložbe arheološkog materijala, liturgijskog ruha i predmeta, tekstilija i keramike. Upravo je u toku obrada etnografskog materijala, koju u saradnji rade stručnjaci Etnografskog muzeja u Beogradu i Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture – kaže za naš list dr Slavica Vujović, arhitekta-konzervator iz Zavoda, inače autor projekta „Vekovi Bača” na temelju kojeg je Evropska unija i prepoznala značaj rehabilitacije Franjevačkog samostana i obezbedila vredan grant.

M. Stajić

Foto: S. Šušnjević

Rimski zid već na pola metra

U prvoj fazi realizacije projekta, dok to vremenske prilike budu dozvoljavale, kopaće se trase nove hidrantske, kanalizacione i elektro mreže, pri čemu ove radove prate i arheolozi. Tako je već na dubini od oko pola metra istočno od ulaza otkriven zid od opeke iz rimskog vremena, širok oko pola metra, a kako je i do sada u široj zoni samostana pronalažen materijal iz tog doba, teško da je reč o slučajnosti.

Međutim, kako arheologija trenutno ipak nije u fokusu, svi nalazi će se za sada samo precizno dokumentovati, sa idejom da se istraživanja nastave kada se za to steknu uslovi. Predviđeno je da se do kraja ove godine završi sva neohodna dokumentacija, kao i da se definiše dinamički plan aktivnosti u unutrašnjosti samostana, koje bi trebalo da počnu već s prvim lepim danima 2017. Projekcija je, inače, da radovi na rehabilitaciji Franjevačkog samostana u potpunosti budu okončani za dve godine.