Napada TBC i one koji nisu siromašni

koja je neosetljiva na lekove, a posebno oblika gde je bacil otporan na najmanje dva najvažnija leka i koja se zove multirezistentna tuberkuloza (MDR TB). Lečenje ove vrste tuberkuloze je mnogo duže i značajno skuplje nego lečenje tuberkuloze osetljive na sve lekove. Godišnje se prijavi oko pola miliona bolesnika sa MDR-TB, od čega njih čak 150.000 umire. Zbog svega ovoga je Svetska zdravstvena organizacija proglasila tuberkulozu opštom opasnošću po svet i osmislila brojne strategije za borbu protiv nje. Cilj ovih strategija je svet bez tuberkuloze do 2050. godine. Dosadašnji rezultati pokazuju da se ovaj cilj, nažalost, verovatno neće ispuniti.



Upravnica Klinike za granulomatozne i intersticijumske bolesti Instituta za plućne bolesti Vojvodine, članica Nacionalne komisije za tuberkulozu Ministarstva zdravlja RS i redovan profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadu, prof. dr Vesna Kuruc kaže za „Dnevnik” da se od 60-ih godina prošlog veka u Srbiji vodila ozbiljna borba protiv tuberkuloze, tako da je broj obolelih značajno padao, sa više od 200 obolelih na 100.000 stanovnika, na 36 koliko je iznosio krajem 80-tih.



– Međutim, od početka 90-ih broj obolelih je prestao da opada zbog dobro poznatih događanja na našim prostorima. Zbog toga je Ministarstvo zdravlja Republike Srbije 2005. godine započelo projekat „Kontrola tuberkuloze u Srbiji“. Rezultati ovog desetogodišnjeg projekta su bili izvanredni, tako da smo stopu oboljevanja u Srbiji smanjili na 15 na 100 hiljada stanovnika, što se smatra globalno niskom stopom oboljevanja – pojašnjava dr Kuruc i dodaje da su u Vojvodini rezultati bili još bolji i stopa još i niža, te je 2014. godine ona iznosila 11 na 100.000 stanovnika.



Fluorografisanje, odnosno radiofotografsko snimanje sprovodi se u Vojvodini već 14 godina, kako bi se tuberkuloza i druge plućne bolesti otkrivale što ranije. Fluorografiju sprovode mobilne fluorografske ekipe Instituta za plućne bolesti Vojvodine, a snimke pregledaju lekari pulmolozi Instituta i izdvajaju one kod kojih postoji sumnja na neku plućnu bolest i upućuju pacijente u regionalnu službu za plućne bolesti. Godišnje se fluorografiše oko 150 hiljada ljudi, a ekipa se seli iz opštine u opštinu, tako da se akcija u jednoj opštini ponavlja svake 4 godine.



– Ako bolje pogledamo situaciju u Vojvodini, uočavamo da je na pad stope na ovim prostorima najviše uticalo baš sprovođenje radiofotografije, pošto je do 2005, kada je započet projekat Ministarstva zdravlja, stopa u Vojvodini već pala sa 36 na 20 na 100.000 stanovika, a dalje je, zahvaljujući i fluorografiji i projektu, nastavila konstantno da pada do pomenutih 11 na 100.000 stanovnika u 2014. godini – navodi dr Kuruc.



Tuberkulozu izaziva bacil tuberkuloze, a najčešća je plućna tuberkuloza i jedina je koja je zarazna. Bacil se prenosi vazduhom kada oboleli kašlje i mogu da se inficiraju oni koji su u okruženju obolelog. Infekcija ne znači i bolest, a da li će doći do razvoja bolesti zavisi od količine bacila koje iskašljava, ali i od odbrambenih snaga organizma osobe koja je udahnula bacile i inficirala se.



Pre će oboleti oni koji imaju oslabljen imunitet zbog uslova u kojima žive i nekvalitetne ishrane, odnosno siromašni, zatvorenici, ali i oni kojima je imunitet oslabljen zbog bolesti ili lekova koje uzimaju.– Na oboljevanje od tuberkuloze osetljiviji su HIV pozitivni i onu koji već imaju AIDS, oboleli od zloćudnih bolesti, šećerne bolesti ili nekih drugih bolesti kod kojih se daje terapija koja slabi odbranu organizma, kao što u citostatici, kortikosteroidi, biološka terapija.



Tuberkuloza više nije samo bolest siromašnih, ona može da se javi u svim slojevima društva i kod svih osoba kod kojih dođe do pada odbramenih snaga organizma. Od tuberkuloze četiri puta češće oboljevaju muškarci nego žene. Javlja se u svim životnim dobima, od dečijeg do staračkog, ali je najviše ipak ima u dobnim grupama od 45 do 55 i kod starijih od 65 godina – objašnjava naša sagovornica i dodaje da je dečije tuberkuloze je u Vojvodini veoma malo i uglavnom se javlja kod dece koja žive u istom domaćinstvu sa aktivnim tuberkuloznim bolesnikom.



Bakteriološka dijagnostika u Vojvodini je svima dostupna i savremena, a postoje i lekovi koje dobijaju oboleli. Dijagnoza se postavlja brzo, u zavisnosti od broj bacila koji se iskašljava, pa ona može da se postavi u roku od 24 sata, ili za šest do osam nedelja.

– Najsavremenije molekularno testiranje gde se i bacil i njegova osetljivost na lekove detektuju za 24 do 48 časova se trenutno radi samo u Mikrobiološkoj laboratoriji Medicinskog fakulteta u Beogradu, ali će uskoro početi da se radi i u Institutu za plućne bolesti Vojvodine. Time će u Vojvodini biti zaokružena sva u svetu dostupna najsavremenija oruđa za dijagnostiku tuberkuloze – ističe dr Kuruc.



Za uspešno lečenje, ali i za smanjivanje broja obolelih je najvažnije rano otkrivanje. Što se bolest ranije otkrije, promene su manje i bolest će se izlečiti bez ikakvih posledica, a i tuberkulozni pacijent će se brže izolovati iz porodice i radne sredine i manje osoba iz njegovog okruženja će se inficirati bacilom tuberkuloze. Svaki pacijent kod koga se postavi sumnja da se radi o tuberkulozi se šalje specijalistima za plućne bolesti kojih u Vojvodini ima u svim okružnim centrima, ali i većini opštinskih domova zdravlja.



Ako se potvrdi da se radi o tuberkulozi i ako je bolesnik zarazan, lečenje se sprovodi na plućnim odeljenjima Opštih bolnica u Vojvodini u Somboru, Subotici, Vrbasu, Pančevu, Beloj Crkvi ili na Institutu za plućne bolesti Vojvodine.

Za prevenciju bolesti važna je BCG vakcinacija, koja se sprovodi na rođenju a najkasije do prve godine života, a postoje i drugi lekovi koje dobijaju inficirani ili oni koji su bili u kontaktu sa obolelim.



Ljubica Petrović

 

Od malaksalosti do upornog kašlja



Glavni simptomi tuberkuloze su malaksalost, pojačano noćno znojenje, povišena temperatura, ali ne jako visoka, nego ona ispod 38 stepeni, gubitak apetita, mršavljenje, a od plućnih simptoma to je uporan suvi kašalj ponekad sa iskašljavanjem krvi. Ovi simptomi nisu karakteristični samo za tuberkulozu, već i za razne druge plućne bolesti, ali ako traju duže, preko tri nedelje, treba pomisliti i na tuberkulozu i bolesniku napraviti rendgenski snimak pluća.

Izolacija obolelih sprečava infekciju



Sprečavanje infekcije bacilom tuberkuloze je od najvećeg značaja za smanjivanje broja inficiranih, a time i obolelih. Osnovne su: rano otkrivanje obolelih, brzo započinjanje lečenja, dovoljno dugo sprovođenje lečenja prema preporuci lekara specijaliste. Najznačajnija mera kontrole infekcije je rana izolacija obolelih zaraznih za svoju okolinu koja traje sve do prestanka iskašljavanja bacila, kao i pregled svih bliskih kontakata zaraznih tuberkuloznih bolesnika koji se redovno sprovodi u specijalističkim pulmološkim službama čim se dobije podatak da je bolesnik zarazan za svoju okolinu.